W organizmie selen działa poprzez białka, do których jest wbudowany w postaci selenocysteiny. Jako składnik selenobiałek selen odgrywa rolę enzymatyczną, jak i strukturalną[1]. Do jednych z ważniejszych funkcji selenobiałek należy udział w produkcji hormonów tarczycy, pobudzanie układu immunologicznego, oraz ochrona przed stresem oksydacyjnym.[2]

Zarówno niedobór jak i nadmiar tego pierwiastka może mieć niekorzystny wpływ na organizm. Prowadzi to do m.in. do zaburzeń pracy serca, zwyrodnienia serca i wątroby, zwiększenia ryzyka choroby nadciśnieniowej, ograniczenia sprawności układu odpornościowego, zaburzenia funkcji tarczycy, zaburzenia mineralizacji kości i prawidłowego wykształcenia zębów oraz zwiększenia ryzyka chorób nowotworowych. [3–7]

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Kobiety powyżej 60 roku życia, niepalące mają istotnie 4,5 krotnie obniżone ryzyko, jeśli mają stężenie we krwi zawierające się w przedziale 94-104 µg/l. Natomiast kobiety powyżej 60 roku życia, które palą obecnie bądź paliły w przeszłości mają istotnie 3,5 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka, jeśli mają stężenie selenu we krwi > 110 µg/l.

Częstość występowania raków u kobiet niepalących, powyżej 60 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)  P.438038

Częstość występowania raków u kobiet palących, powyżej 60 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.438038

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet z wykrytą mutacją w genie BRCA1

Kobiety, poniżej 50 roku życia, ze stężeniem selenu we krwi zawierającym się w przedziale 70-80 µg/l, mają tendencję do blisko 5 krotnie obniżonego ryzyka raka w porównaniu do kobiet ze stężeniami selenu poza przedstawionym przedziałem.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia selenu we krwi wśród kobiet poniżej 50 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik nieistotny statystycznie (p >0,05) P.435603

Kobiety, powyżej 50 roku życia, ze stężeniem selenu we krwi zawierającym się w przedziale 95-120 µg/l wykazują ponad 2 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka w porównaniu do kobiet ze stężeniami selenu poza przedstawionym przedziałem.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia selenu we krwi wśród kobiet powyżej 50 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.435603

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u mężczyzn

Mężczyźni niepalący papierosów, ze stężeniem selenu we krwi zawierającym się w przedziale 100-110 µg/l wykazują blisko 4 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka w porównaniu do mężczyzn ze stężeniami selenu poza tym przedziałem.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia selenu we krwi wśród mężczyzn niepalących (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437898 

Natomiast mężczyźni powyżej 60 roku życia oraz palący papierosy w przeszłości bądź obecnie wykazują blisko 11 krotnie zmniejszone ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy, w przypadku występowania stężenia selenu we krwi >115 µg/l, w porównaniu do mężczyzn ze stężeniem selenu we krwi <115 µg/l.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia selenu we krwi wśród mężczyzn palących powyżej 60 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437898

Poniżej przedstawiono krzywą Kaplana-Meier’a dla powyższej korelacji.

Probability of cancer-free – prawdopodobieństwo niezachorowania na raka
Months after testing – czas obserwacji w miesiącach

Przeżycia chorych z rakiem piersi

Kobiety z rakiem piersi mają istotnie większą szansę na 10-letnie przeżycie, jeśli ich stężenie selenu w surowicy wynosi >94,7 µg/l. Kobiety ze stężeniem selenu w surowicy < 70 µg/l mają ponad 25-krotnie zwiększone ryzyko zgonu w porównaniu z podgrupą o stężeniu selenu w surowicy 95-102,5 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u kobiet z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (ćwiartki).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u kobiet z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)

Powyższe wyniki stanowią część publikacji Szwiec M et al., Serum Selenium Level Predicts 10-Years Survival after Breast Cancer; Nutrients 2021, 13(3), 953. [8]

Przeżycia chorych z rakiem prostaty

Mężczyźni z rakiem prostaty oraz stężeniem selenu w surowicy w zakresie 85-105 µg/l wykazują istotnie ponad 8 krotnie zmniejszone ryzyko zgonu w stosunku do podgrupy ze stężeniem selenu w surowicy poniżej 70 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u mężczyzn z rakiem prostaty w ciągu 5 lat od rozpoznania (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437046

Przeżycia chorych z rakiem płuca

Zaobserwowano,  że większe szanse na dłuższe przeżycie po diagnozie raka płuca maja osoby, u których stężenie selenu w surowicy wynosi >67,4 µg/l w porównaniu do osób o niskim stężeniu tego pierwiastka w surowicy (<55,1 µg/l).

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u pacjentów z rakiem płuca w I stopniu zaawansowania w ciągu 3 lat od rozpoznania (tertyle).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)

Powyższe wyniki stanowią część publikacji Pietrzak S. et al., Influence of the selenium level on overall survival in lung cancer, Journal of Trace Elements in Medicine and Biology 2019, 56:46-51.[9]

Przeżycia chorych z rakiem trzustki

Pacjenci ze zdiagnozowanym rakiem trzustki mają 3-krotnie większą szansę na 6-miesięczne przeżycie, jeśli ich stężenie selenu w surowicy jest ≥ 63,67 µg/l w porównaniu do pacjentów ze stężeniem selenu poniżej tej wartości.

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u pacjentów z rakiem trzustki w ciągu 6 miesięcy od rozpoznania (wybrane zakresy).

Powyższe wyniki stanowią część publikacji Lener M. et al., Serum concentration of Selenium and Copper in Patients Diagnosed with Pancreatic Cancer, Cancer Res Treat., 2016, 48(3):1056-1064.[10]

Przeżycia chorych z czerniakiem złośliwym

Pacjenci ze zdiagnozowanym czerniakiem złośliwym mają istotnie większą szansę na 10-lecie przeżycie, jeśli ich stężenie selenu w surowicy jest wyższe niż 96 µg/l. Pacjenci ze stężeniem selenu w surowicy < 76 µg/l mają blisko 6-krotnie zwiększone ryzyko zgonu w porównaniu z podgrupą o stężeniu selenu w surowicy > 96 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia selenu w surowicy u pacjentów z czerniakiem złośliwym w ciągu 10 lat od rozpoznania (ćwiartki).

*wynik istotny statystycznie (p<0,05) P.438563

Powyższe wyniki stanowią przedmiot  publikacji Rogoża-Janiszewska E. et al., Serum selenium level and the 10-year survival after melanoma, Biomedicines, 2021.[11]

Arsen i jego związki są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych trucizn. Według klasyfikacji międzynarodowej agencji do badań nad rakiem (IARC, ang. International Agency for Cancer Research) arsen i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1.[12] Różnorodność objawów klinicznych wywołanych inhalacją związkami arsenu lub jego spożyciem jest bardzo duża. W zależności od stężenia, czasu ekspozycji i drogi zaabsorbowania skutki oddziaływania arsenu z tkankami są od stosunkowo niegroźnych na przykład hipopigmentacji, po zagrażające życiu nowotwory (WHO). W świetle istniejących danych literaturowych można stwierdzić, że nie tylko wysokie, ale i nieznacznie podwyższone stężenia arsenu mogą być przyczyną raków, zwłaszcza u kobiet.

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Kobiety ze stężeniem arsenu we krwi poniżej 0,6 µg/l wykazują istotne blisko 5-krotnie obniżone ryzyko rozwoju raków zwłaszcza raków piersi w porównaniu do kobiet ze stężeniem arsenu powyżej 0,6 µg/l (OR=4,7; p=0,0004; 95%CI:1,9-11,7).

Częstość występowania raków piersi w zależności od stężenia arsenu we krwi (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.425602

Poniżej przedstawiono krzywą dla powyższej korelacji.

Probability of cancer-free – prawdopodobieństwo niezachorowania na raka/ Months after testing – czas obserwacji w miesiącach

Powyższe wyniki stanowią przedmiot publikacji Marciniak W. et al., Blood arsenic levels and the risk of familial breast cancer in Poland, Int J Cancer, 2020, 146 (10): 2721-2727.[13]

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet z wykrytą mutacją w genie BRCA1

Kobiety ze stężeniem arsenu we krwi poniżej 0,85 µg/l wykazują istotnie około 2-krotnie obniżone ryzyko rozwoju raka w porównaniu do kobiet ze stężeniem arsenu powyżej 0,85 µg/l (OR=2.55; p=0,0006; 95%CI:1,47-4,43).

Częstość występowania nowotworów w zależności od stężenia arsenu we krwi.

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)

Powyższe wyniki stanowią część publikacji Marciniak W. et al.,  Blood Arsenic Levels as a Marker of Breast Cancer Risk among BRCA1 Carriers, Cancers 2021, 13(13), 3345. [14]

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u mężczyzn

Wśród mężczyzn, u których stężenie arsenu we krwi wynosi pomiędzy 0,7 a 1,14 µg/l wykazano blisko 5-krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka.

Częstość występowania raków u mężczyzn w zależności od stężenia arsenu we krwi (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437896

Przeżycia chorych z rakiem prostaty

Mężczyźni ze stężeniem arsenu w surowicy w zakresie 0,7-1,0 µg/l wykazują istotnie ponad 3-krotnie zmniejszone ryzyko zgonu w stosunku do podgrupy ze stężeniem arsenu w surowicy < 0,7 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia arsenu w surowicy u mężczyzn z rakiem prostaty w ciągu 5 lat od rozpoznania (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437046

Według IARC kadm i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1.[12] Niekorzystne działanie kadmu i jego związków może prowadzić do chorób nerek, sercowo-naczyniowych, nadciśnienia, anemii, uszkodzeń wątroby, zaburzeń funkcjonowania narządów płciowych, zaburzeń układu immunologicznego, niedoborów żelaza, miedzi i cynku, a także rozwinięcia choroby nowotworowej.[15] Liczne prace opisują zwiększone stężenia kadmu w materiale biologicznym osób, które zachorowały na raki prostaty[16,17], nerki[18], pęcherza moczowego[19,20], trzustki[21,22] i piersi[23,24].

W literaturze wymienia się trzy główne źródła kadmu: dieta, palenie tytoniu oraz ekspozycja zawodowa[25]. Stężenie kadmu w produktach spożywczych jest silnie zależne od zawartości tego pierwiastka w środowisku – powietrzu, glebie oraz wodzie[25]. Stężenie kadmu we krwi jest mocno skorelowane z paleniem wyrobów tytotniowych. U osób niepalących stężenie Cd jest niższe w porównaniu do palaczy[26]. Grupę zawodową bardziej narażoną na działanie kadmu stanowią pracownicy przemysłu cynkowego, stalowego i miedziowego oraz przy produkcji baterii niklowo-kadmowych, ogniw słonecznych i biżuterii[27].

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Poniższa tabela  przedstawia rozkład osób badanych w wybranym przez nas zakresie. Ryzyko zachorowania na raka jest ponad 8-krotnie zmniejszone wśród kobiet, których stężenie znajduje się w zakresie 0,28-0,33 µg/l.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia kadmu we krwi u kobiet nie palących powyżej 50 roku życia (wybrany zakres)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437608

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet z wykrytą mutacją w genie BRCA1

U kobiet poniżej 51 roku życia ze stężeniem kadmu we krwi ≤0,32 µg/l ryzyko zmniejszone jest ponad 8-krotnie w porównaniu do kobiet z wyższym poziomem kadmu.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia kadmu we krwi u kobiet poniżej 51 roku życia (wybrany zakres)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) PAT.237085

Powyższe wyniki stanowią przedmiot  publikacji przesłanej do druku Derkacz R. et al., Blood Cadmium Level and the Risk of Cancer in Women with BRCA1 Mutations, Cancers, 2021.[28]

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u mężczyzn

Mężczyźni, którzy nigdy nie palili papierosów, u których stężenie kadmu we krwi wynosi < 0,14 µg/l mają blisko 6 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka w stosunku do mężczyzn ze stężeniem kadmu we krwi > 0,28 µg/l.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia kadmu we krwi u mężczyzn niepalących papierosów (ćwiartki)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05)P.437897

Cynk jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pełni funkcję ochronną przed wolnymi rodnikami, między innymi wchodząc w skład dysmutazy ponadtlenkowej (SOD2). Zaangażowany jest również w procesy immunologiczne, warunkuje prawidłową funkcję skóry czy też błon śluzowych. Bierze udział w magazynowaniu i wydzielaniu insuliny z trzustki, utrzymuje równowagę jonową innych mikroelementów, w tym selenu, magnezu czy miedzi, a także spełnia rolę detoksykacyjną w stosunku do metali ciężkich[29]. Niedobór tego pierwiastka prowadzi do poważnych zaburzeń takich jak: niedobory immunologiczne, zapalenia (m.in. SARS-Cov-2), nieprawidłowe gojenie ran, obniżenie płodności czy też problemy ze wzrokiem[29,30].

Zaobserwowano, że poziom cynku ulega zmianom w komórkach nowotworowych[31]. Prawidłowe komórki nabłonkowe prostaty akumulują cynk, zaś w komórkach rakowych poziom tego pierwiastka jest znacząco obniżony.[32] Uważa się, że cynk ma działanie przeciwnowotworowe hamując wzrost komórek nowotworowych i aktywując apoptozę. Znane są badania oceniające związek między stężeniem cynku a ryzykiem raków, ich wyniki są jednak rozbieżne. Niektóre z tych badań mówią, iż stężenie cynku w surowicy jest wyższe u osób z nowotworem [33–35], natomiast inne, że poziom ten jest niższy.[36] Wyniki przeprowadzonych do tej pory badań sugerują również, że odpowiednia ilość cynku w diecie działa chemoprewencyjnie. Osoby, których dieta jest bogata w cynk wykazują niższe ryzyko raka płuc niż osoby stosujące dietę ubogocynkową (OR 0,71; 95% CI 0,5-0,99). [37] Również ryzyko raka jelita grubego i odbytu jest niższe przy stosowaniu diety bogatocynkowej (RR 0,86; 95% CI 0,73-1,02).[38] Natomiast suplementacja cynkiem w bardzo wysokich dawkach powyżej 100 mg/dzień (zalecane dzienne spożycie cynku wynosi 8 mg/dzień dla kobiet a 12 mg/dzień dla mężczyzn) odnosi odwrotny efekt, znacząco zwiększając ryzyko wystąpienia raka prostaty (RR 2,29; 95% CI 1,06 – 4,95, p=0,03).[39] Poniżej przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w naszym Ośrodku.

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Kobiety niepalące, powyżej 50 roku życia ze stężeniem cynku we krwi w przedziale 5600-6100 µg/l mają 6,5 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka w stosunku do kobiet ze stężeniem cynku poniżej 5600 µg/l, a 3,5 krotnie obniżone ryzyko w porównaniu do kobiet ze stężeniem cynku powyżej 6100 µg/l.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia cynku we krwi u kobiet niepalących powyżej 50 roku życia

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437571

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet z wykrytą mutacją w genie BRCA1

Kobiety z mutacją w genie BRCA1, które nie paliły papierosów mają prawie 3 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka, jeśli ich poziom cynku znajduje się w zakresie 6000-6700 µg/l. Takiej korelacji nie można stwierdzić wśród osób palących papierosy.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia cynku we krwi u kobiet będących nosicielkami mutacji w genie BRCA1, które nie paliły papierosów (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.425603

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u mężczyzn

Mężczyźni, którzy nie palili papierosów mają blisko 4 krotnie obniżone ryzyko zachorowania na raka, jeśli ich stężenie cynku we krwi zawiera się w przedziale 5600-6350 µg/l.

Częstość występowania raków w zależności od stężenia cynku we krwi u mężczyzn niepalących (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437894

Przeżycia chorych z rakiem piersi

Kobiety ze zdiagnozowanym rakiem piersi oraz stężeniem cynku w surowicy > 1000 µg/l wykazują blisko 6-krotnie zmniejszone ryzyko zgonu w porównaniu do kobiet, u których to stężenie wynosi < 700 µg/l.

Tabela  pokazuje częstość zgonów w zależności od stężenia cynku w surowicy u kobiet z rakiem piersi (n=538).

Częstość zgonów w zależności od stężenia cynku w surowicy u kobiet z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.434767

Przeżycia chorych z rakiem prostaty

Mężczyźni ze zdiagnozowanym rakiem prostaty, u których stężenie cynku w surowicy zawiera się w przedziale 1000-1200 µg/l wykazują prawie 4-krotnie zmniejszone ryzyko zgonu w stosunku do mężczyzn, u których stężenie to wynosi < 900 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia cynku w surowicy u mężczyzn z rakiem prostaty w ciągu 5 lat od rozpoznania (ćwiartki)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437046

Wśród mężczyzn ze zdiagnozowanym rakiem prostaty, u których stężenie cynku w surowicy zawiera się w przedziale 1000-1200 zaobserwowano blisko 4-krotnie zmniejszone ryzyko zgonu, w stosunku do mężczyzn, u których stężenie cynku jest niższe niż 900 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia cynku w surowicy u mężczyzn z rakiem prostaty ciągu 5 lat od rozpoznania (wybrane zakresy)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437046

Powyższe wyniki stanowią przedmiot zgłoszenia patentowego nr P.437046

Przeżycia chorych z rakiem krtani

Wśród osób z rakiem krtani ponad 2-krotnie zmniejszone ryzyko zgonu miały osoby chore ze stężeniem cynku powyżej 688 µg/l w surowicy w porównaniu do osób ze stężeniem <580 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia cynku w surowicy u pacjentów z rakiem krtani w ciągu 5 lat od rozpoznania (tercyle)

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.427370

Powyższe wyniki stanowią przedmiot publikacji Lubiński J. et al., Survival of Laryngeal Cancer Patients Depending on Zinc Serum Level and Oxidative Stress Genotypes,Biomolecules2021, 11, 865.[40]

Miedź pełni różne funkcje w strukturze białek oraz jako katalizator dzięki zdolności do zmian stopnia utlenienia i redukcji i występuje w stanie utlenionym (Cu2+) lub zredukowanym (Cu+). Jony miedziowe mogą uczestniczyć w szerokim spektrum interakcji z białkami, umożliwiając powstawanie złożonych struktur oraz pośrednicząc w skomplikowanych reakcjach biochemicznych.[41,42] Miedź, podobnie jak inne pierwiastki śladowe, jest z jednej strony niezbędna dla organizmu, z drugiej jednak strony jest bardzo niebezpieczna. Generalnie jednak stany, które charakteryzują się ogólnym lub komórkowo-specyficznym nagromadzeniem miedzi zdarzają się rzadko i najczęściej występują w wyniku określonych zaburzeń o podłożu genetycznym.[43]

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Kobiety niepalące, w wieku poniżej 50 roku życia ze stężeniem miedzi we krwi pomiędzy 850-1000 µg/l mają niemal 3-krotnie zmniejszone ryzyko zachorowania na raka.

Częstość występowania raków u kobiet niepalących poniżej 50 roku życia, u których nie stwierdzono mutacji w genie BRCA1 (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.438572

Zanieczyszczenie środowiska ołowiem stanowi nieustający problem dla rozwijających się społeczeństw. Toksyczne działanie ołowiu dotyczy głównie jego wpływu na układ krwiotwórczy[44], obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy[45] oraz przewód pokarmowy[46]. Ze względu na wszechobecność ołowiu, praktycznie każdy człowiek narażony jest na kontakt z tym pierwiastkiem. Toksyczność ołowiu prowadzi między innymi do zmiany aktywności wielu enzymów oraz zaburzeń funkcji wolnych i strukturalnych białek w komórce[47]. Wiele badań sugeruje, że ważnym molekularnym mechanizmem toksyczności ołowiu jest jego udział w powstawaniu wolnych rodników tlenowych, które odgrywają dużą rolę w powstawaniu uszkodzeń wewnątrzkomórkowych oraz w patogenezie wielu schorzeń, w tym nowotworów złośliwych[48]. Według klasyfikacji karcynogenów IARC, ołów i jego związki należą do grupy 2a i 2b tj. potencjalnie karcinogennych[12].

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet bez wykrytej mutacji w genie BRCA1

Kobiety, ze stężeniem ołowiu we krwi ≤ 8 µg/l, wykazują istotnie blisko 9-krotnie zmniejszone ryzyko rozwoju raka.

Częstość występowania nowotworów w zależności od stężenia ołowiu u kobiet. (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.433150

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u kobiet z wykrytą mutacją w genie BRCA1

Kobiety, ze stężeniem ołowiu we krwi ≤ 8 µg/l, wykazują istotnie 3-krotnie zmniejszone ryzyko rozwoju raka.

Częstość występowania nowotworów w zależności od stężenia ołowiu u kobiet. (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.433150

Ocena ryzyka wystąpienia nowotworów złośliwych u mężczyzn

Mężczyźni poniżej 60 roku życia, niepalący wykazują blisko 8-krotnie obniżone ryzyko zachorowania, jeśli ich stężenie ołowiu jest niższe niż 13,5 µg/l.

Częstość występowania nowotworów w zależności od stężenia ołowiu u mężczyzn niepalących poniżej 60 roku życia (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437899

Mężczyźni powyżej 60 roku życia, niepalący wykazują 4-krotnie obniżone ryzyko zachorowania na nowotwory, jeśli ich stężenie ołowiu zawiera się w przedziale 20-50 µg/l we krwi pełnej.

Częstość występowania nowotworów w zależności od stężenia ołowiu u mężczyzn niepalących powyżej 60 roku życia (wybrane zakresy).

wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.437899

Mangan (Mn) jest niezbędnym składnikiem odżywczym biorącym udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, regulacji poziomu cukru we krwi i energii komórkowej, rozmnażania, trawienia, wzrostu kości, krzepnięcia krwi i homeostazy oraz obrony przed reaktywnymi formami tlenu. Funkcje pełnione przez metaloproteiny manganu obejmują oksyreduktazy, transferazy, hydrolazy, liazy, izomerazy oraz ligazy. [49] Mn działa jako kofaktor dla różnych enzymów, w tym arginazy, syntetazy glutaminy (GS), karboksylazy pirogronianowej i dysmutazy ponadtlenkowej Mn (Mn-SOD) [50]. Mn ma tendencję do odkładania się w wątrobie, trzustce, kościach oraz mózgu [50].

W literaturze można znaleźć badania opisujące korelację pomiędzy stężeniem Mn w surowicy a ryzykiem raka piersi oraz jelita grubego. Opublikowane badania mają jednak charakter retrospektywny co powoduje, że nie są one wiarygodne dla stwierdzenia, że mangan jest markerem ryzyka zachorowania na raka. W naszym Ośrodku oceniliśmy korelację pomiędzy stężeniem manganu a przeżyciami kobiet z rakiem piersi.

Przeżycia chorych z rakiem piersi

Kobiety ze zdiagnozowanym rakiem piersi, u których stężenie manganu w surowicy zawiera się w przedziale 1-10 µg/l, wykazują istotnie ponad 1,5 krotnie zmniejszone ryzyko zgonu w odniesieniu do pozostałych kobiet.

Częstość zgonów w zależności od stężenia manganu w surowicy u kobiet z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.438040

Chrom (Cr) należy do pierwiastków szeroko rozpowszechnionych w skorupie ziemskiej. Pierwiastek ten w niewielkich ilościach jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu pełniąc rolę w przemianach metabolicznych glukozy, niektórych białek i tłuszczów [51–53]. Zwiększone dawki chromu mogą mieć silne działanie toksyczne, wpływając destrukcyjnie na wątrobę, nerki i układ krwiotwórczy oraz powodując nowotwory [51,54,55]. Stwierdzono, że Cr(VI) wykazuje silne działanie mutagenne. Wyniki badań asocjacyjnych wskazują na związek pomiędzy stężeniem chromu we krwi oraz ryzykiem nowotworów w obrębie głowy, szyi i jamy ustnej.

W naszym Ośrodku wykonano pracę nad korelacją pomiędzy stężeniem chromu w surowicy a przeżyciem kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi.

Przeżycia chorych z rakiem piersi

Kobiety ze zdiagnozowanym rakiem piersi, u których stężenie chromu w surowicy zawiera się w przedziale 0,20-3,5 µg/l, wykazują istotnie blisko 2 krotnie zmniejszone ryzyko zgonu.

Częstość zgonów w zależności od stężenia chromu w surowicy u kobiet z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.438042

Kobiety palące papierosy, u których zdiagnozowano nowotwór złośliwy piersi, wykazują istotnie blisko 4,5 krotnie zmniejszone ryzyko zgonu, jeśli ich stężenie chromu w surowicy jest wyższe niż 0,5 µg/l.

Częstość zgonów w zależności od stężenia chromu w surowicy u kobiet palących z rakiem piersi w ciągu 10 lat od rozpoznania (wybrane zakresy).

*wynik istotny statystycznie (p <0,05) P.438042