Testy
- Telefon: +48 91 433 42 56
- Email: office@read-gene.com
- Adres: Grzepnica, ul. Alabastrowa 8, 72-003 Dobra (Szczecińska)
Menu
Modyfikacje diety
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty spożywcze o zwiększonym stężeniu arsenu
Wśród produktów bogatych w arsen wyróżnia się głównie:- ryby słonowodne
- suplementy i leki wytwarzane z organizmów morskich
- owoce morza
- ryż
- kakao
- owoce i warzywa uprawiane z wykorzystaniem pestycydów –wskazane spożywanie owoców i warzyw „niesypanych” tj. z działek lub BIO/EKO
Uwaga!
Spożycie produktów bogatych w arsen (ryby słonowodne, ryż oraz owoce morza) w ciągu trzech dni poprzedzających pobranie krwi, może wpłynąć na zwiększenie jego poziomu we krwi, surowicy. W przypadku spożycia tych produktów zalecamy wykluczenie ich z diety, na min. trzy dni przed ponownym pobraniem krwi, w celu otrzymania miarodajnego wyniku. Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.Według najnowszych badań w naszym Ośrodku stężenie manganu (Mn) w surowicy jest znacząco skorelowane z długością życia kobiet z nowotworami złośliwymi.
Mangan jest niezbędnym składnikiem odżywczym biorącym udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, regulacji poziomu cukru we krwi i energii komórkowej, rozmnażania, trawienia, wzrostu kości, krzepnięcia krwi i homeostazy oraz obrony przed reaktywnymi formami tlenu. Funkcje pełnione przez metaloproteiny manganu obejmują oksyreduktazy, transferazy, hydrolazy, liazy, izomerazy oraz ligazy. Mn działa jako kofaktor dla różnych enzymów, w tym arginazy, syntetazy glutaminy (GS), karboksylazy pirogronianowej i dysmutazy ponadtlenkowej Mn (Mn-SOD). Mn ma tendencję do odkładania się w wątrobie, trzustce, kościach oraz mózgu.
Wchłanianie Mn zależy między innymi od płci oraz zawartości ferrytyny (J. W. Finley, P.E. Johnson, L.K. Johnson Sex affects manganese absorption and retention by humans from a diet adequate in manganese Am Clin Nutr 1994, J.W. Finley Manganese absorption and retention by young women is associated with serum ferritin concentration Am J Clin Nutr. 1999).
Produkty o niskiej zawartości Mn
Do produktów z najniższą zawartością manganu zaliczamy między innymi płatki kukurydziane, śmietanę, kefir, jogurt, mleko, ser żółty, jaja, mięso, ryby, tłuszcze jadalne oraz owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Śmietana, śmietanka | 0 |
| Kefir, maślanka | 0 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,01 |
| Cukier | 0,01 |
| Jajko kurze (żółtko, białko) | 0,03-0,05 |
| Ser (żółty, typu Feta, camembert, twarogowy, topiony) | 0,02-0,05 |
| Alkohol (piwo, szampan, wermut, wino, wódka, spirytus) | 0,00-0,10 |
| Jogurt (naturalny, owocowy) | 0,00-0,13 |
| Mleko (spożywcze, kozie, owcze, zagęszczone, UHT) | 0,01-0,02 |
| Majonez | 0,02 |
| Miód | 0,01-0,03 |
| Dynia | 0,04 |
| Kawa | 0,05 |
| Pomidor | 0,06 |
| Płatki kukurydziane | 0,07 |
| Kisiel | 0,07 |
| Ogórek | 0,08 |
| Ryby (wszystkie) | 0,01-0,09 |
| Rzodkiewka | 0,09 |
| Wątroba (cielęca, wieprzowa, wołowa) | 0,01-0,11 |
| Papryka | 0,1 |
| Bakłażan | 0,1 |
| Budyń | 0,1 |
| Sól | 0,14 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny, czterojajeczny) | 0,13-0,15 |
| Cukinia | 0,16 |
| Soja | 0,17 |
| Cebula | 0,17 |
| Kalafior | 0,17 |
| Por | 0,18 |
| Ziemniaki | 0,10-0,18 |
| Marchew | 0,19 |
| Szparagi | 0,2 |
| Kukurydza | 0,2 |
| Fasola szparagowa | 0,2 |
| Kasza (jęczmienna, manna) | 0,24 |
| Szpinak | 0,26 |
| Boćwina | 0,26 |
| Chipsy | 0,23-0,27 |
| Sałata | 0,28 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, kurczak, konina, wieprzowina, cielęcina) | 0,23-0,28 |
| Napoje i soki (oprócz soku ananasowego) | ≤0,29 |
| Kapusta | 0,15-0,31 |
| Szczaw | 0,34 |
| Herbata czarna | 0,34 |
| Ryż biały | 0,32-0,35 |
| Bułki (pszenne, maślane, chałki, ciabata) | 0,33-0,35 |
| Musztarda | 0,36 |
| Bób | 0,39 |
| Brokuł | 0,39 |
| Mąka (kukurydziana, pszenna typ 550) | 0,25-0,40 |
| Burak | 0,4 |
| Brukselka | 0,41 |
| Chrzan | 0,46 |
| Czosnek | 0,46 |
| Owoce (wszystkie) | ≤0,84 |
| Pistacje | 0,88 |
| Słodycze i ciasta (oprócz czekolady i kakao) | ≤0,97 |
Produkty o wysokiej zawartości Mn
Najbogatszym źródłem manganu są produkty takie jak pszenica, żyto, orzechy laskowe oraz włoskie, mak, słonecznik, kakao, groch i fasola biała.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Fasola biała | 2 |
| Groch | 2,03 |
| Kakao 16% | 2,49 |
| Słonecznik | 2,61 |
| Mąka z amarantusa | 3,3 |
| Orzechy włoskie | 3,6 |
| Mak | 3,71 |
| Orzechy laskowe | 4,2 |
| Musli, płatki owsiane | 3,29-4,19 |
| Mąka żytnia (typ 1400, 2000) | 3,56-4,24 |
| Żyto (ziarno) | 4,24 |
| Chleb (pełnoziarnisty z żyta, pumpernikiel, chrupki) | 3,01-4,53 |
| Pszenica (otręby, zarodki) | 10,00-17,24 |
UWAGA! Należy mieć świadomość, że powyższe normy wykazano w oparciu o przeprowadzone badania naukowe, lecz mogą zostać zmienione w wyniku dalszych prac. Szczegółowe zalecenia żywieniowe pozwalające na optymalną modyfikację manganu w surowicy są w trakcie opracowywania.
opracowali:
mgr Paulina Waszczuk
mgr Róża Derkacz
prof. dr. hab. n. med. Jan Lubiński
Cynk – informacje ogólne
Biodostępność cynku zależy od szeregu czynników, między innymi: kwasu fitynowego, wapnia oraz błonnika pokarmowego (Hemalatha i in. Zinc and iron contents and their bioaccessibility in cereals and pulses consumed in India 2007).
Biodostępność cynku z produktów pochodzenia zwierzęcego jest większa niż z produktów roślinnych, ponieważ te ostatnie zawierają kwas fitynowy i inne inhibitory wchłaniania cynku (IOM Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc National Academies Press, Washington, DC 2001).
Mięso ssaków, drób, ryby, skorupiaki są najbogatszym źródłem cynku a żywność ta nie zawiera kwasu fitynowego. Jaja i produkty mleczne również nie zawierają kwasu fitynowego, ale mają nieco mniej cynku. Większość zbóż i roślin strączkowych ma średni poziom cynku ale wysoką zawartość kwasu fitynowego co zmniejsza ilość cynku dostępnego do wchłaniania. Ryż, korzenie skrobi oraz bulwy mają niższą zawartość cynku niż rośliny strączkowe i zboża. Większość owoców i warzyw nie jest bogatym źródłem cynku (K. Brown i in. The Importance of Zinc in Human Nutrition and Estimation of the Global Prevalence of Zinc Deficiency 2001).
Obróbka cieplna może zmienić czynniki, które hamują wchłanianie minerałów takich jak kwas fitynowy i rozpuszczalny błonnik pokarmowy, poprawiając w ten sposób wchłanianie minerałów (Lambardi-Boccia i in. Aspects of meat quality: trace elements and B vitamins in raw and cooked meats 2003).
Wytwarzane podczas fermentacji (np. w przypadku chleba na zakwasie) fitazy, rozkładają fityniany zwiększając w ten sposób ilość przyswajanego cynku.
Należy pamiętać, że inne pierwiastki również powinny być w normie, między innymi arsen (As) oraz selen (Se). U osób zatrutych arsenem nie zaleca się jedzenia produktów, które są bogato arsenowe. Takimi produktami są między innymi: ryby, owoce morza, ryż, owoce i warzywa opryskiwane pestycydami i herbicydami oraz suplementy zawierające oleje rybne. W przypadku osób, które mają zbyt małe stężenie selenu, zaleca się jedzenie warzyw strączkowych oraz orzechów.
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty o niskiej zawartości cynku
Do produktów z najniższą zawartością cynku zaliczamy między innymi makaron bezjajeczny, makaron dwujajeczny, kaszę jęczmienną, ogórka, większość owoców, białko jaja kurzego, mięso z piersi kurczaka oraz tłuszcze jadalne. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Lemoniada | 0 |
| Piwo | 0 |
| Szampan | 0 |
| Wódka | 0 |
| Napoje typu cola | 0,01 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,03 |
| Budyń w proszku | 0,04 |
| Serwatka płynna | 0,05 |
| Żelki | 0,05 |
| Arbuz | 0,07 |
| Mandarynki | 0,07 |
| Papaja | 0,07 |
| Herbata czarna | 0,07 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,08 |
| Cytryna | 0,08 |
| Poziomki | 0,08 |
| Sól | 0,08 |
| Agrest | 0,09 |
| Truskawki | 0,09 |
| Wino (czerwone, białe) | 0,00-0,1 |
| Kiwi | 0,1 |
| Wiśnie | 0,1 |
| Śliwki | 0,11 |
| Winogrona | 0,11 |
| Mango | 0,12 |
| Rabarbar | 0,13 |
| Nektarynka | 0,13 |
| Kalafior gotowany | 0,14 |
| Rzepa | 0,14 |
| Brzoskwinia | 0,14 |
| Czereśnie | 0,15 |
| Gruszka | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Pomarańcza | 0,15 |
| Jabłko | 0,16 |
| Seler naciowy | 0,17 |
| Banan | 0,18 |
| Grejpfrut | 0,19 |
| Dżem owocowy | 0,05-0,19 |
| Bakłażan | 0,2 |
| Karmelki (twarde, nadziewane) | 0,08-0,20 |
| Porzeczki (białe, czerwone) | 0,22 |
| Oliwki zielone | 0,22 |
| Śmietanka kremowa 30% tłuszczu | 0,23 |
| Sok (owocowy, warzywny) | 0,10-0,23 |
| Cebula | 0,24 |
| Ananas | 0,24 |
| Ogórek (konserwowy, zwykły) | 0,11-0,24 |
| Brokuł | 0,25 |
| Marchew | 0,25 |
| Rodzynki suszone | 0,25 |
| Majonez | 0,25 |
| Pomidor | 0,26 |
| Papryka (zielona, czerwona) | 0,24-0,26 |
| Rzodkiewka | 0,26 |
| Melon | 0,28 |
| Kapusta | 0,24-0,28 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny) | 0,26-0,28 |
| Kefir 2% tłuszczu | 0,28 |
| Śmietana 18%/ 12% tłuszczu | 0,27-0,29 |
| Kasza jęczmienna | 0,29-0,30 |
| Cukinia | 0,3 |
| Ziemniaki | 0,3 |
| Śmietanka do kawy 9% tłuszczu | 0,3 |
| Białka jaja kurzego | 0,3 |
| Morszczuk świeży | 0,3 |
| Makrela | 0,39 |
| Fasola Szparagowa | 0,45 |
| Mięso z piersi kurczaka bez skóry | 0,49 |
| Mąka pszenna typ 500 | 0,56 |
| Kawa | 0,7 |
Produkty o wysokiej zawartości cynku
Najbogatszym źródłem cynku są produkty takie jak pszenica, kasza gryczana, kasza jaglana, migdały, ser żółty, żółtko jaja kurzego, wątroba, mięso (z wyjątkiem piersi kurczaka), kakao, nasiona lnu i dyni. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Jabłka suszone | 0,79 |
| Morele suszone | 0,84 |
| Figi suszone | 0,94 |
| Czosnek | 1 |
| Chrzan | 1,4 |
| Ser typu ,,feta” | 2 |
| Paluszki z kminkiem | 2,16 |
| Sardynki | 2,3 |
| Czekolada gorzka | 2,43 |
| Słonecznik | 2,69 |
| Sezam (nasiona) | 2,79 |
| Drożdże piekarskie, prasowane | 2,79 |
| Mleko w proszku, pełne | 3,09 |
| Płatki (owsiane, muesli, pszenne, żytnie) | 2,50-3,10 |
| Orzechy (arachidowe, laskowe, włoskie) | 2,70-3,10 |
| Migdały | 3,19 |
| Ser parmezan | 3,2 |
| Mak niebieski | 3,34 |
| Kasza (gryczana, jaglana) | 3,5 |
| Żółtko jaja kurzego | 3,55 |
| Ser oscypek | 3,69 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, konina, wieprzowina, cielęcina) | 2,26-3,74 |
| Mąka (w tym pszenna typ 1850) | 2,68-3,84 |
| Chleb | 2,37-4,10 |
| Mleko w proszku, odtłuszczone | 4,15 |
| Ser żółty | 3,46-4,40 |
| Wątroba (wieprzowa, wołowa, z kurczaka) | 3,50-4,50 |
| Warzywa strączkowe (groch, fasola biała, soja, soczewica, bób, groszek zielony) | 1,40-4,20 |
| Kakao 16% | 6,56 |
| Dynia (pestki) | 7,5 |
| Len (nasiona) | 7,8 |
| Wątroba cielęca | 8,4 |
| Pszenica (zarodki, otręby) | 8,85-14,96 |
Suplementacja
Dodatkowo w niedoborach cynku można rozważyć suplementację poniższymi preparatami:- preparatem Natural Elements Zink 100 ml – cynk w płynie [woda oczyszczona, gliceryna (roślinna), siarczan cynku]
- preparatem Zinc – cynk w płynie 15 mg, Dr. Mercola [organiczny glicerol (gliceryna), woda, organiczny sok jabłkowy, siarczan cynku]
- preparatem Cynk Cytrynian 15mg, Medverita [inulina (korzeń cykorii), cynk (cytrynian cynku), żelatyna (otoczka kapsułki)]
- preparatem Cynk Pikolinian 22mg, Swanson [żeltyna, substancja wypełniająca: mikrokrystaliczna celuloza, substancje przeciwzbrylające: sole magnezowe kwasów tłuszczowych i dwutlenek krzemu]
- preparatem Cynk Organiczny, 15 mg Walmark [Glukonian cynku, sorbitol (subst. utrzymująca wilgoć), celuloza mikrokrystaliczna, stearynian magnezu (subst. przeciwzbrylające]
- preparatem Cynk, 10mg, Colfarm [Celuloza mikrokrystaliczna (substancja wypełniająca), glukuronian cynku (cynk), stearynian magnezu (substancja przeciwzbrylająca), kwas l-askorbinowy (witamina C)]
- preparatem Bio-Cynk, 15 mg, PHARMA NORD [Glukuronian cynku, glukoza, substancja wypełniająca (celuloza mikrokrystaliczna), substancja przeciwzbrylająca (stearynian magnezu), substancja wiążąca (dwutlenek krzemu)]
Według aktualnych danych zaobserwowanych również w badaniach przeprowadzonych w naszym Ośrodku, miedź należy do pierwiastków o bardzo ważnym znaczeniu w profilaktyce oraz wykrywaniu wczesnych nowotworów. Wydaje się, że najistotniejszą rolę miedź pełni w przebiegu procesów związanych z przeżyciami chorych dotkniętych nowotworami złośliwymi. U pacjentek i pacjentów z nowotworami złośliwymi, ryzyko zgonów w ciągu 5 i 10 lat od rozpoznania, zwiększa się od kilku do kilkunastu razy przy wysokim stężeniu miedzi we krwi. Ryzyko to jest zwiększone we wszystkich zbadanych przez nas nowotworach złośliwych (rak piersi, rak prostaty, czerniak złośliwy, rak krtani). Wydaje się uzasadnione, żeby chorzy z nowotworami złośliwymi preferencyjnie spożywali produkty z niską zawartością miedzi.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
Produkty o niskiej zawartości Cu
Do produktów z najniższą zawartością miedzi zaliczamy między innymi napoje (np. herbata, lemoniada), różnego typu oleje (np. rzepakowy, słonecznikowy), nabiał.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Smalec | 0 |
| Herbata czarna | 0 |
| Lemoniada | 0 |
| Napoje gazowane o smaku owocowym | 0 |
| Napoje typu cola | 0 |
| Piwo pełne | 0 |
| Wódka | 0 |
| Spirytus rektyfikowany | 0 |
| Żelatyna | 0 |
| Margaryna | 0,00-0,01 |
| Olej (krokoszowy; kukurydziany; palmowy; z pestek winogron; rzepakowy; sezamowy; słonecznikowy; sojowy) | 0,00-0,04 |
| Maślanka | 0,01 |
| Masło ekstra | 0,01 |
| Słonina | 0,01 |
| Melon | 0,01 |
| Żelki | 0,01 |
| Szampan | 0,01 |
| Budyń w proszku | 0,01 |
| Mleko spożywcze | 0,01-0,02 |
| Kurczak (pierś z kurczaka; skrzydło) | 0,01-0,04 |
| Wino białe | 0,01-0,05 |
| Śmietanka | 0,02 |
| Kefir | 0,02 |
| Ser twarogowy | 0,02 |
| Ser topiony | 0,02 |
| Sola | 0,02 |
| Ananas w syropie | 0,02 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód sztuczny | 0,02 |
| Karmelki twarde | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,02 |
| Brokuły | 0,02-0,03 |
| Jogurt naturalny | 0,03 |
| Białko jaja kurzego | 0,03 |
| Żeberka wołowe | 0,03 |
| Morszczuk | 0,03 |
| Papaja | 0,03 |
| Ptysie z bitą śmietaną | 0,03 |
| Ser żółty (cheddar; edamski; ementaler; tylżycki) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Kapusta (biała; pekińska; kwaszona) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Polędwica (sopocka; z indyka; z piersi kurczaka) | 0,03-0,05 |
| Majonez domowy (z olejem rzepakowym; słonecznikowym) | 0,03-0,05 |
| Dżem owocowy | 0,03-0,07 |
| Indyk (z wyjątkiem podudzia i udźca) | 0,04 |
| Szynkówka wieprzowa | 0,04 |
| Kiełbasa mazurska z indyka | 0,04 |
| Szynka z piersi kurczaka | 0,04 |
| Mintaj | 0,04 |
| Okoń | 0,04 |
| Pstrąg | 0,04 |
| Sandacz | 0,04 |
| Tuńczyk w sosie własnym | 0,04 |
| Makaron (jajeczny; bezjajeczny) gotowany | 0,04 |
| Kukurydza | 0,04 |
| Rzodkiewka | 0,04 |
| Sałata | 0,04 |
| Jabłko | 0,04 |
| Brzoskwinie w syropie | 0,04 |
| Ciastka „Karpatka” | 0,04 |
| Sernik krakowski | 0,04 |
| Tort ananasowy | 0,04 |
| Wermut słodki | 0,04 |
| Mleko zagęszczone | 0,04-0,05 |
| Wieprzowina (boczek bez kości; golonka; podgardle; schab bez kości; żeberka) | 0,04-0,05 |
| Parówki; kiełbasa (mortadela; parówkowa; śląska) | 0,04-0,05 |
| Seler (korzeniowy; naciowy) | 0,04-0,05 |
| Szynka wiejska | 0,05 |
| Dorsz | 0,05 |
| Flądra | 0,05 |
| Płatki kukurydziane | 0,05 |
| Mandarynki | 0,05 |
| Czereśnia | 0,05 |
| Brzoskwinie | 0,05 |
| Kawa | 0,05 |
| Irysy, krówki | 0,5 |
| Ciasto kruche | 0,5 |
| Eklerki z bitą śmietaną | 0,5 |
| Ciastka „Napoleonki” | 0,5 |
| Ryż (biały; brązowy) | 0,05-0,06 |
Produkty o wysokiej zawartości Cu
Najbogatszym źródłem miedzi są produkty takie jak pszenica, mięso (w tym ryby), podroby oraz warzywa i owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Chleb i bułki | 0,07-0,33 |
| Ziemniaki | 0,09-0,14 |
| Kiełbasa (jałowcowa z kurczaka; podlaska z kurczaka; szynkowa z kurczaka) | 0,10-0,13 |
| Mleko owcze | 0,1 |
| Żołądek kurczaka | 0,1 |
| Łopatka z baraniny | 0,1 |
| Polędwica wołowa | 0,1 |
| Karp | 0,1 |
| Mąka kukurydziana | 0,1 |
| Bób | 0,1 |
| Marchew | 0,1 |
| Ogórek | 0,1 |
| Rzepa | 0,1 |
| Szpinak | 0,1 |
| Banan | 0,1 |
| Porzeczki | 0,11-0,13 |
| Salceson czarny | 0,11 |
| Szynka (delikatesowa z kurczaka; z udźca kurczaka) | 0,11 |
| Koncentrat pomidorowy | 0,11 |
| Czarne jagody | 0,11 |
| Śliwki | 0,11 |
| Truskawka | 0,11 |
| Mąka pszenna | 0,12-0,33 |
| Kabanosy z kurczaka | 0,12 |
| Sardynka | 0,12 |
| Węgorz wędzony | 0,12 |
| Poziomki | 0,12 |
| Por | 0,13 |
| Kiwi | 0,13 |
| Mango | 0,13 |
| Wiśnie | 0,13 |
| Kiszka (pasztetowa; krwista) | 0,14-0,20 |
| żółtko jaja kurzego | 0,14 |
| Kaczka | 0,14 |
| Konina | 0,14 |
| Kasza gryczana | 0,14 |
| Pietruszka korzeń | 0,14 |
| Pasternak | 0,14 |
| Królik | 0,15 |
| Pasztet z kurczaka | 0,15 |
| Tuńczyk świeży | 0,15 |
| Dynia | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Ozór (wieprzowy; w galarecie) | 0,16-0,23 |
| Pasztet (wieprzowy; z mięsa mieszanego) | 0,16-0,24 |
| Wątrobianka | 0,16 |
| Makrela | 0,16 |
| Kalarepa | 0,16 |
| Sól | 0,16 |
| Śledź | 0,17-0,33 |
| Mąka żytnia | 0,17-0,35 |
| Gęś | 0,17 |
| Kaszanka z kurczaka | 0,17 |
| Pasztet rybny | 0,17 |
| Cykoria | 0,17 |
| Mleko w proszku | 0,18-0,24 |
| Boćwina | 0,18 |
| Awokado | 0,18 |
| Agrest | 0,19 |
| Maliny | 0,19 |
| Łopatka cielęca | 0,20-0,25 |
| Ser parmezan | 0,2 |
| Halibut | 0,2 |
| Mąka ryżowa | 0,2 |
| Jabłka suszone | 0,2 |
| Daktyle suszone | 0,2 |
| Cytryna | 0,2 |
| Proszek jajeczny | 0,21 |
| Chrzan | 0,23 |
| Soja Kiełki | 0,23 |
| Oliwki | 0,23 |
| Płatki jęczmienne | 0,25 |
| Kasza jaglana | 0,25 |
| Groszek zielony | 0,25 |
| Maniok | 0,25 |
| Herbatniki | 0,25 |
| Pumpernikiel | 0,26 |
| Czosnek | 0,26 |
| Keczup | 0,26 |
| Orzech włoski | 0,28 |
| Pieczarki | 0,30-0,40 |
| Mózg wieprzowy | 0,3 |
| Wątróbka kurczaka | 0,3 |
| Płatki żytnie | 0,3 |
| Ryż preparowany | 0,33 |
| Płatki ziemniaczane | 0,33 |
| Nogi wieprzowe | 0,35 |
| Pszenica ziarno | 0,35 |
| Żyto ziarno | 0,35 |
| Figi suszone | 0,35 |
| Soczewica | 0,36-0,85 |
| Płatki pszenne | 0,36 |
| Serce wieprzowe | 0,37 |
| Chleb chrupki | 0,37 |
| Rodzynki suszone | 0,37 |
| Müsli | 0,40-0,55 |
| Ser „oscypek” | 0,4 |
| Nasiona lnu | 0,4 |
| Śliwki suszone | 0,42 |
| Mak | 0,42 |
| Orzech kokosowy | 0,44 |
| Fasola biała | 0,48 |
| Mąka z amarantusa | 0,5 |
| Groch | 0,5 |
| Płatki owsiane | 0,55 |
| Wiórki kokosowe | 0,55 |
| Pietruszka liście | 0,61 |
| Wątroba wołowa | 0,62 |
| Wątroba wieprzowa | 0,63 |
| Chałwa | 0,67-0,76 |
| Mąka kasztanowa | 0,7 |
| Mąka jaglana | 0,74 |
| Morele suszone | 0,77 |
| Orzechy pistacjowe | 0,81 |
| Orzechy arachidowe | 0,86 |
| Nerki wieprzowe | 0,89 |
| Otręby i zarodki pszenne | 0,91-0,95 |
| Migdały | 1 |
| Orzechy laskowe | 1,29 |
| Sezam | 1,3 |
| Soja nasiona suche | 1,5 |
| Mąka sojowa pełnotłusta | 1,53 |
| Pestki dyni | 1,57 |
| Słonecznik | 1,87 |
| Kakao 16% | 3,71 |
| Wątroba cielęca | 5,5 |
Kadm jest pierwiastkiem toksycznym dla naszego organizmu, według Międzynarodowej Agencji do Badań nad Rakiem (IARC) kadm i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1. Mimo wszystko obserwuje się wyjątki, w których konieczne jest utrzymanie tego pierwiastka na minimalnym poziomie. Niekorzystne działanie kadmu i jego związków może prowadzić do chorób nerek, sercowo-naczyniowych, nadciśnienia, anemii, uszkodzeń wątroby, zaburzeń układu immunologicznego, niedoborów żelaza, miedzi i cynku, a także rozwinięcia choroby nowotworowej. W przeprowadzonych badaniach własnych na polskiej populacji wykazano zależność pomiędzy stężeniem kadmu we krwi pełnej a ryzykiem zachorowania na nowotwory złośliwe u kobiet i mężczyzn.
Obniżenie
Efektywność modyfikacji stężenia kadmu we krwi jest słabo poznana. Z pewnością osoby palące papierosy powinny rzucić palenie – palenie papierosów istotnie podwyższa stężenie kadmu.
Modyfikacja diety, również może obniżyć stężenie kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone). Wchłanianie kadmu z pożywienia może być również zwiększone przy niedoborach innych pierwiastków np. cynku.
Zwiększenie
Do rozważenia wprowadzenie do diety produktów cechujących się wyższą zawartością kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone).
Zanieczyszczenie środowiska ołowiem (Pb) stanowi nieustający problem dla rozwijających się społeczeństw. Toksyczne działanie ołowiu dotyczy głównie jego wpływu na układ krwiotwórczy(Johnson, F.M. The Genetic Effects of Environmental Lead. Mutat Res 1998), obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy (Marchetti, C. Molecular Targets of Lead in Brain Neurotoxicity. Neurotox Res 2003) oraz przewód pokarmowy (Tomczyk, J.; Lewczuk, E.; Abdrzejak, R. Ostre Zatrucia Organicznymi Związkami Ołowiu.; Medycyna Pracy, 1999). Ze względu na wszechobecność ołowiu, praktycznie każdy człowiek narażony jest na kontakt z tym pierwiastkiem. Toksyczność ołowiu prowadzi między innymi do zmiany aktywności wielu enzymów oraz zaburzeń funkcji wolnych i strukturalnych białek w komórce (Cellular Mechanisms of Lead Neurotoxicity). Wiele badań sugeruje, że ważnym molekularnym mechanizmem toksyczności ołowiu jest jego udział w powstawaniu wolnych rodników tlenowych, które odgrywają dużą rolę w powstawaniu uszkodzeń wewnątrzkomórkowych oraz w patogenezie wielu schorzeń, w tym nowotworów złośliwych (Nersesyan, A.; Kundi, M.; Waldherr, M.; Setayesh, T.; Mišík, M.; Wultsch, G.; Filipic, M.; Mazzaron Barcelos, G.R.; Knasmueller, S. Results of Micronucleus Assays with Individuals Who Are Occupationally and Environmentally Exposed to Mercury, Lead and Cadmium. Mutat Res 2016). Według klasyfikacji karcynogenów IARC, ołów i jego związki należą do grupy 2a i 2b tj. potencjalnie karcinogennych (List of Classifications – IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans).
Obniżanie
W badaniach wykonanych w naszym Ośrodku wykazano, że stężenie ołowiu we krwi jest skutecznie obniżane za pomocą suplementacji DMSA (dawka: 10 mg/kg ). W protokole badania po 1 miesiącu suplementacji u wszystkich uczestników następowało odtrucie z ołowiu, jednak po kilku tygodniach stężenia ołowiu na nowo wzrastały. Dokładny opis protokołu znajduje się tutaj.
Poniżej zestawiono dane o zawartości ołowiu w produktach spożywczych bazując na następujących publikacjach naukowych:
- Liang G, Gong W, Li B, Zuo J, Pan L, Liu X. Analysis of Heavy Metals in Foodstuffs and an Assessment of the Health Risks to the General Public via Consumption in Beijing, China. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(6):909. Published 2019 Mar 13.
- Jitaru P, Ingenbleek L, Marchond N, et al. Occurrence of 30 trace elements in foods from a multi-centre Sub-Saharan Africa Total Diet Study: Focus on Al, As, Cd, Hg, and Pb. Environ Int. 2019;133(Pt B):105197.
- Rusin, M., Domagalska, J., Rogala, D. et al.Concentration of cadmium and lead in vegetables and fruits. Sci Rep 11, 11913 (2021).
- Scientific Report Of EFSA- Lead dietary exposure in the European population, 2012
Produkty o niskiej zawartości Pb
Do produktów o najniższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi brukselkę, mleko odzwierzęce, bataty, jajka, makarony czy mango.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Woda butelkowana | 0,01 |
| bataty | 0,02 |
| Mleko | 0,02 |
| Gin | 0,02 |
| Brukselka | 0,02 |
| Makarony | 0,03 |
| Mango | 0,03 |
| Jajka | 0,03 |
| Ryż | 0,04 |
| Mleko kokosowe | 0,05 |
| Żurawina | 0,05 |
| Margaryna | 0,06 |
| Melon | 0,06 |
| Kukurydza | 0,07 |
| Pomidory | 0,07 |
| Szparagi | 0,07 |
| Arbuz | 0,08 |
| Ryby morskie | 0,08 |
| Papryka | 0,08 |
| Kawa rozpuszczalna | 0,08 |
| Śliwki | 0,08 |
| Truskawki | 0,08 |
| Fasola | 0,09 |
| Czosnek | 0,1 |
UWAGA! Należy pamiętać, że stężenie ołowiu w produktach suszonych może być nawet 8 krotnie wyższe niż w świeżych.
Produkty o wysokiej zawartości Pb
Do produktów o najwyższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi ryby oraz owoce morza, kapustę czy marchewkę.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Karaś | 1,74 |
| Kapusta | 1,6 |
| Wołowina | 1,56 |
| Krewetki | 1,54 |
| Marchewka | 1,26 |
| Ogórek | 1,2 |
| Karp | 1,12 |
| Wędzone ryby | 1,1 |
| Cebula | 0,95 |
| Ziemniaki | 0,84 |
| Baranina | 0,7 |
| Wieprzowina | 0,39 |
| Banany | 0,34 |
| Olej palmowy | 0,22 |
| Wino czerwone | 0,22 |
| Oliwa z oliwek | 0,21 |
| Kurczak | 0,2 |
| Orzeszki ziemne | 0,19 |
| Groszek | 0,18 |
| Sok winogronowy | 0,18 |
| Sok z czarnej porzeczki | 0,18 |
| Wino białe | 0,17 |
| Masło | 0,16 |
| Cytrusy | 0,14 |
| Sok pomidorowy* | 0,08 |
| Nektar brzoskwiniowy* | 0,05 |
*Pokarmy w postaci płynnej przyjmuje się w większych ilościach niż pokarmy stałe; są one również zazwyczaj lepiej przyswajalne dla organizmu, dlatego też zaliczamy je do produktów o wysokim stężeniu ołowiu.
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Zalecenia dla osób posiadających wynik zawartości selenu
Obniżenie stężenia selenu W obniżaniu stężenia selenu najskuteczniejszym sposobem jest modyfikacja diety. W tym celu należy ograniczyć spożycie między innymi następujących produktów: orzechy ( głównie brazylijskie, nerkowe, włoskie), rośliny strączkowe (np. soczewica, groch, soja), ryby morskie i owoce morza. Dodatkowo należy wykluczyć suplementację selenem oraz preparatami, wyrobami medycznymi, które zawierają w składzie ten pierwiastek. Podwyższenie stężenia selenu Poniższe przykłady modyfikacji diety przeznaczone są jedynie dla osób posiadających wyniki zawartości selenu (Se) we krwi pełnej lub w surowicy. Służą one do samodzielnego podwyższenia zawartości selenu we krwi bądź w surowicy. W pierwszej kolumnie znajduje się informacja, o ile powinna wzrosnąć zawartość selenu we krwi/surowicy (zawsze celujemy w środek normy podanej na wyniku). Natomiast w kolumnie drugiej jest informacja o ile, powinniśmy zwiększyć podaż selenu z dietą, aby uzyskać odpowiedni wzrost we krwi. Przykładowo, pacjent ma stężenie selenu we krwi 90 µg/l a na wyniku podana jest informacja, że optymalnym poziomem dla niej/niego będzie zawartość selenu we krwi w przedziale 100-110 µg/l. Pacjent jest poniżej zalecanej normy, więc powinien podnieść zawartość selenu we krwi. Zawsze celujemy w środek normy, czyli w tym wypadku będzie to 105 µg/l. Pacjent powinien podnieść poziom selenu we krwi o 15 µg/l (105 µg/l -90 µg/l), w związku z czym należy zwiększyć ilość selenu w diecie o 45 µg/dzień. Przykładowe modyfikacje diety dla tego pacjenta, znajdują się w wierszu 3 poniższej tabeli. Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka. Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.| Wartość o jaką należy zwiększyć stężenie Se w organizmie [µg/l] (informacja zawarta na wyniku) | Ilość selenu obecna w codziennej diecie [µg]* (informacja zawarta na wyniku) | Przykład I | Przykład II |
|---|---|---|---|
| 5 | 10 | orzech brazylijski 1 szt; krówka mleczna 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 10 | 30 | orzech brazylijski 2 szt; soczewica 50g; żurawina 10g | krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 10; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 krople dziennie |
| 15 | 45 | orzech brazylijski 2 szt.; soczewica 50g; żurawina 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 20 | 60 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 6g | krówka mleczna 60g lub kasza gryczana 75g lub orzech nerkowca 35g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 25 | 75 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 20g | orzech brazylijski 20g lub krówka mleczna 100g i kasza gryczana 100g lub orzech nerkowca 100g lub soczewica (czerwona, żółta, brązowa lub zielona) 50g i groch żółty łuskany 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 35 | 105 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g i krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 200g i kasza gryczana 100g lub orzech brazylijski 20g i soczewica (brązowa, – czerwona, zielona, żółta) 50g i krówka mleczna 60g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 40 | 120 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 35g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 45 | 135 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g;dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 50 | 150 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 45g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 55 | 165 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 50g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 60 | 180 | orzech brazylijski 5 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 55g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dzienniee |
| 65 | 195 | orzech brazylijski 6 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 60g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 70 | 210 | orzech brazylijski 7 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 65g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 75 | 225 | orzech brazylijski 8 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt. – świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 70g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.
Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.Według przeglądu piśmiennictwa naukowego na dzień 20.03.2021 za najbardziej kompletny i pogłębiony uznajemy artykuł: Shiqian Hu and Margaret P. Rayman,µ Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis (Thyroid Vol. 27, Number 5, 2017; Mary Ann Liebert Inc. DOI: 10.1089/thy.2016.0635).
W większości prac stwierdza się zmniejszoną częstość chorób tarczycy u osób stosujących suplementację selenem w związku z podwyższeniem poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych, zwłaszcza anty TPO. Suplementacja w dawce około 200 µg selenu dziennie przez okres 6-12 miesięcy u większości osób skutkuje obniżeniem poziomu przeciwciał (P. Zagrodzki, J. Kowalczyk, Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto; Postępy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1129-1137, e-ISSN 1732-2693); (R. Krysiak, K.Kowalcze, B. Okopień, Hyperprolactinemia attenuates the inhibitory effect of vitamin D/selenomethionine combination therapy on thyroid women with Hashimoto’s thyroiditis: A pilot study. J CLin Pharm Ther. 2020;451334-1341). Podobną korelację zaobserwowano również w badaniach Kryczyk-Kozioł Jadwiga i wspł. (Kryczyk-Kozioł J., Zagrodzki P., et al, Positive effects of selenium supplementation in women with newly diagnosed Hashimoto’s thyroiditis in an area with low selenium status. Int J Clin Pract. 2021).
Aktualne dane z piśmiennictwa wskazują na celowość rozważenia suplementacji selenem u osób z chorobą Hashimoto, chociaż większość autorów zgadza się z opinią, że brak wciąż aktualnych danych by uznać takie postępowanie za standard.
Ze względu na zebrane przez nas wieloletnie doświadczenie uważamy, że oczekiwania co do przyswajalności bardzo dobrze spełnia opracowany przez nas preparat Sel-BRCA1, dostępny na naszej stronie internetowej read-gene.com
W razie problemów w uzyskaniu zaleceń prosimy o kontakt: eksperci@sel-brca1.pl
Prosimy o zapoznanie się z naszym schematem postępowania w przypadku osób ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto – kliknij tutaj
Modyfikacje diety
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty spożywcze o zwiększonym stężeniu arsenu
Wśród produktów bogatych w arsen wyróżnia się głównie:- ryby słonowodne
- suplementy i leki wytwarzane z organizmów morskich
- owoce morza
- ryż
- kakao
- owoce i warzywa uprawiane z wykorzystaniem pestycydów –wskazane spożywanie owoców i warzyw „niesypanych” tj. z działek lub BIO/EKO
Uwaga!
Spożycie produktów bogatych w arsen (ryby słonowodne, ryż oraz owoce morza) w ciągu trzech dni poprzedzających pobranie krwi, może wpłynąć na zwiększenie jego poziomu we krwi, surowicy. W przypadku spożycia tych produktów zalecamy wykluczenie ich z diety, na min. trzy dni przed ponownym pobraniem krwi, w celu otrzymania miarodajnego wyniku. Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.Według najnowszych badań w naszym Ośrodku stężenie manganu (Mn) w surowicy jest znacząco skorelowane z długością życia kobiet z nowotworami złośliwymi.
Mangan jest niezbędnym składnikiem odżywczym biorącym udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, regulacji poziomu cukru we krwi i energii komórkowej, rozmnażania, trawienia, wzrostu kości, krzepnięcia krwi i homeostazy oraz obrony przed reaktywnymi formami tlenu. Funkcje pełnione przez metaloproteiny manganu obejmują oksyreduktazy, transferazy, hydrolazy, liazy, izomerazy oraz ligazy. Mn działa jako kofaktor dla różnych enzymów, w tym arginazy, syntetazy glutaminy (GS), karboksylazy pirogronianowej i dysmutazy ponadtlenkowej Mn (Mn-SOD). Mn ma tendencję do odkładania się w wątrobie, trzustce, kościach oraz mózgu.
Wchłanianie Mn zależy między innymi od płci oraz zawartości ferrytyny (J. W. Finley, P.E. Johnson, L.K. Johnson Sex affects manganese absorption and retention by humans from a diet adequate in manganese Am Clin Nutr 1994, J.W. Finley Manganese absorption and retention by young women is associated with serum ferritin concentration Am J Clin Nutr. 1999).
Produkty o niskiej zawartości Mn
Do produktów z najniższą zawartością manganu zaliczamy między innymi płatki kukurydziane, śmietanę, kefir, jogurt, mleko, ser żółty, jaja, mięso, ryby, tłuszcze jadalne oraz owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Śmietana, śmietanka | 0 |
| Kefir, maślanka | 0 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,01 |
| Cukier | 0,01 |
| Jajko kurze (żółtko, białko) | 0,03-0,05 |
| Ser (żółty, typu Feta, camembert, twarogowy, topiony) | 0,02-0,05 |
| Alkohol (piwo, szampan, wermut, wino, wódka, spirytus) | 0,00-0,10 |
| Jogurt (naturalny, owocowy) | 0,00-0,13 |
| Mleko (spożywcze, kozie, owcze, zagęszczone, UHT) | 0,01-0,02 |
| Majonez | 0,02 |
| Miód | 0,01-0,03 |
| Dynia | 0,04 |
| Kawa | 0,05 |
| Pomidor | 0,06 |
| Płatki kukurydziane | 0,07 |
| Kisiel | 0,07 |
| Ogórek | 0,08 |
| Ryby (wszystkie) | 0,01-0,09 |
| Rzodkiewka | 0,09 |
| Wątroba (cielęca, wieprzowa, wołowa) | 0,01-0,11 |
| Papryka | 0,1 |
| Bakłażan | 0,1 |
| Budyń | 0,1 |
| Sól | 0,14 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny, czterojajeczny) | 0,13-0,15 |
| Cukinia | 0,16 |
| Soja | 0,17 |
| Cebula | 0,17 |
| Kalafior | 0,17 |
| Por | 0,18 |
| Ziemniaki | 0,10-0,18 |
| Marchew | 0,19 |
| Szparagi | 0,2 |
| Kukurydza | 0,2 |
| Fasola szparagowa | 0,2 |
| Kasza (jęczmienna, manna) | 0,24 |
| Szpinak | 0,26 |
| Boćwina | 0,26 |
| Chipsy | 0,23-0,27 |
| Sałata | 0,28 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, kurczak, konina, wieprzowina, cielęcina) | 0,23-0,28 |
| Napoje i soki (oprócz soku ananasowego) | ≤0,29 |
| Kapusta | 0,15-0,31 |
| Szczaw | 0,34 |
| Herbata czarna | 0,34 |
| Ryż biały | 0,32-0,35 |
| Bułki (pszenne, maślane, chałki, ciabata) | 0,33-0,35 |
| Musztarda | 0,36 |
| Bób | 0,39 |
| Brokuł | 0,39 |
| Mąka (kukurydziana, pszenna typ 550) | 0,25-0,40 |
| Burak | 0,4 |
| Brukselka | 0,41 |
| Chrzan | 0,46 |
| Czosnek | 0,46 |
| Owoce (wszystkie) | ≤0,84 |
| Pistacje | 0,88 |
| Słodycze i ciasta (oprócz czekolady i kakao) | ≤0,97 |
Produkty o wysokiej zawartości Mn
Najbogatszym źródłem manganu są produkty takie jak pszenica, żyto, orzechy laskowe oraz włoskie, mak, słonecznik, kakao, groch i fasola biała.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Fasola biała | 2 |
| Groch | 2,03 |
| Kakao 16% | 2,49 |
| Słonecznik | 2,61 |
| Mąka z amarantusa | 3,3 |
| Orzechy włoskie | 3,6 |
| Mak | 3,71 |
| Orzechy laskowe | 4,2 |
| Musli, płatki owsiane | 3,29-4,19 |
| Mąka żytnia (typ 1400, 2000) | 3,56-4,24 |
| Żyto (ziarno) | 4,24 |
| Chleb (pełnoziarnisty z żyta, pumpernikiel, chrupki) | 3,01-4,53 |
| Pszenica (otręby, zarodki) | 10,00-17,24 |
UWAGA! Należy mieć świadomość, że powyższe normy wykazano w oparciu o przeprowadzone badania naukowe, lecz mogą zostać zmienione w wyniku dalszych prac. Szczegółowe zalecenia żywieniowe pozwalające na optymalną modyfikację manganu w surowicy są w trakcie opracowywania.
opracowali:
mgr Paulina Waszczuk
mgr Róża Derkacz
prof. dr. hab. n. med. Jan Lubiński
Cynk – informacje ogólne
Biodostępność cynku zależy od szeregu czynników, między innymi: kwasu fitynowego, wapnia oraz błonnika pokarmowego (Hemalatha i in. Zinc and iron contents and their bioaccessibility in cereals and pulses consumed in India 2007). Biodostępność cynku z produktów pochodzenia zwierzęcego jest większa niż z produktów roślinnych, ponieważ te ostatnie zawierają kwas fitynowy i inne inhibitory wchłaniania cynku (IOM Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc National Academies Press, Washington, DC 2001). Mięso ssaków, drób, ryby, skorupiaki są najbogatszym źródłem cynku a żywność ta nie zawiera kwasu fitynowego. Jaja i produkty mleczne również nie zawierają kwasu fitynowego, ale mają nieco mniej cynku. Większość zbóż i roślin strączkowych ma średni poziom cynku ale wysoką zawartość kwasu fitynowego co zmniejsza ilość cynku dostępnego do wchłaniania. Ryż, korzenie skrobi oraz bulwy mają niższą zawartość cynku niż rośliny strączkowe i zboża. Większość owoców i warzyw nie jest bogatym źródłem cynku (K. Brown i in. The Importance of Zinc in Human Nutrition and Estimation of the Global Prevalence of Zinc Deficiency 2001). Obróbka cieplna może zmienić czynniki, które hamują wchłanianie minerałów takich jak kwas fitynowy i rozpuszczalny błonnik pokarmowy, poprawiając w ten sposób wchłanianie minerałów (Lambardi-Boccia i in. Aspects of meat quality: trace elements and B vitamins in raw and cooked meats 2003). Wytwarzane podczas fermentacji (np. w przypadku chleba na zakwasie) fitazy, rozkładają fityniany zwiększając w ten sposób ilość przyswajanego cynku. Należy pamiętać, że inne pierwiastki również powinny być w normie, między innymi arsen (As) oraz selen (Se). U osób zatrutych arsenem nie zaleca się jedzenia produktów, które są bogato arsenowe. Takimi produktami są między innymi: ryby, owoce morza, ryż, owoce i warzywa opryskiwane pestycydami i herbicydami oraz suplementy zawierające oleje rybne. W przypadku osób, które mają zbyt małe stężenie selenu, zaleca się jedzenie warzyw strączkowych oraz orzechów.Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty o niskiej zawartości cynku
Do produktów z najniższą zawartością cynku zaliczamy między innymi makaron bezjajeczny, makaron dwujajeczny, kaszę jęczmienną, ogórka, większość owoców, białko jaja kurzego, mięso z piersi kurczaka oraz tłuszcze jadalne. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Lemoniada | 0 |
| Piwo | 0 |
| Szampan | 0 |
| Wódka | 0 |
| Napoje typu cola | 0,01 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,03 |
| Budyń w proszku | 0,04 |
| Serwatka płynna | 0,05 |
| Żelki | 0,05 |
| Arbuz | 0,07 |
| Mandarynki | 0,07 |
| Papaja | 0,07 |
| Herbata czarna | 0,07 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,08 |
| Cytryna | 0,08 |
| Poziomki | 0,08 |
| Sól | 0,08 |
| Agrest | 0,09 |
| Truskawki | 0,09 |
| Wino (czerwone, białe) | 0,00-0,1 |
| Kiwi | 0,1 |
| Wiśnie | 0,1 |
| Śliwki | 0,11 |
| Winogrona | 0,11 |
| Mango | 0,12 |
| Rabarbar | 0,13 |
| Nektarynka | 0,13 |
| Kalafior gotowany | 0,14 |
| Rzepa | 0,14 |
| Brzoskwinia | 0,14 |
| Czereśnie | 0,15 |
| Gruszka | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Pomarańcza | 0,15 |
| Jabłko | 0,16 |
| Seler naciowy | 0,17 |
| Banan | 0,18 |
| Grejpfrut | 0,19 |
| Dżem owocowy | 0,05-0,19 |
| Bakłażan | 0,2 |
| Karmelki (twarde, nadziewane) | 0,08-0,20 |
| Porzeczki (białe, czerwone) | 0,22 |
| Oliwki zielone | 0,22 |
| Śmietanka kremowa 30% tłuszczu | 0,23 |
| Sok (owocowy, warzywny) | 0,10-0,23 |
| Cebula | 0,24 |
| Ananas | 0,24 |
| Ogórek (konserwowy, zwykły) | 0,11-0,24 |
| Brokuł | 0,25 |
| Marchew | 0,25 |
| Rodzynki suszone | 0,25 |
| Majonez | 0,25 |
| Pomidor | 0,26 |
| Papryka (zielona, czerwona) | 0,24-0,26 |
| Rzodkiewka | 0,26 |
| Melon | 0,28 |
| Kapusta | 0,24-0,28 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny) | 0,26-0,28 |
| Kefir 2% tłuszczu | 0,28 |
| Śmietana 18%/ 12% tłuszczu | 0,27-0,29 |
| Kasza jęczmienna | 0,29-0,30 |
| Cukinia | 0,3 |
| Ziemniaki | 0,3 |
| Śmietanka do kawy 9% tłuszczu | 0,3 |
| Białka jaja kurzego | 0,3 |
| Morszczuk świeży | 0,3 |
| Makrela | 0,39 |
| Fasola Szparagowa | 0,45 |
| Mięso z piersi kurczaka bez skóry | 0,49 |
| Mąka pszenna typ 500 | 0,56 |
| Kawa | 0,7 |
Produkty o wysokiej zawartości cynku
Najbogatszym źródłem cynku są produkty takie jak pszenica, kasza gryczana, kasza jaglana, migdały, ser żółty, żółtko jaja kurzego, wątroba, mięso (z wyjątkiem piersi kurczaka), kakao, nasiona lnu i dyni. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Jabłka suszone | 0,79 |
| Morele suszone | 0,84 |
| Figi suszone | 0,94 |
| Czosnek | 1 |
| Chrzan | 1,4 |
| Ser typu ,,feta” | 2 |
| Paluszki z kminkiem | 2,16 |
| Sardynki | 2,3 |
| Czekolada gorzka | 2,43 |
| Słonecznik | 2,69 |
| Sezam (nasiona) | 2,79 |
| Drożdże piekarskie, prasowane | 2,79 |
| Mleko w proszku, pełne | 3,09 |
| Płatki (owsiane, muesli, pszenne, żytnie) | 2,50-3,10 |
| Orzechy (arachidowe, laskowe, włoskie) | 2,70-3,10 |
| Migdały | 3,19 |
| Ser parmezan | 3,2 |
| Mak niebieski | 3,34 |
| Kasza (gryczana, jaglana) | 3,5 |
| Żółtko jaja kurzego | 3,55 |
| Ser oscypek | 3,69 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, konina, wieprzowina, cielęcina) | 2,26-3,74 |
| Mąka (w tym pszenna typ 1850) | 2,68-3,84 |
| Chleb | 2,37-4,10 |
| Mleko w proszku, odtłuszczone | 4,15 |
| Ser żółty | 3,46-4,40 |
| Wątroba (wieprzowa, wołowa, z kurczaka) | 3,50-4,50 |
| Warzywa strączkowe (groch, fasola biała, soja, soczewica, bób, groszek zielony) | 1,40-4,20 |
| Kakao 16% | 6,56 |
| Dynia (pestki) | 7,5 |
| Len (nasiona) | 7,8 |
| Wątroba cielęca | 8,4 |
| Pszenica (zarodki, otręby) | 8,85-14,96 |
Suplementacja
Dodatkowo w niedoborach cynku można rozważyć suplementację poniższymi preparatami:- preparatem Natural Elements Zink 100 ml – cynk w płynie [woda oczyszczona, gliceryna (roślinna), siarczan cynku]
- preparatem Zinc – cynk w płynie 15 mg, Dr. Mercola [organiczny glicerol (gliceryna), woda, organiczny sok jabłkowy, siarczan cynku]
- preparatem Cynk Cytrynian 15mg, Medverita [inulina (korzeń cykorii), cynk (cytrynian cynku), żelatyna (otoczka kapsułki)]
- preparatem Cynk Pikolinian 22mg, Swanson [żeltyna, substancja wypełniająca: mikrokrystaliczna celuloza, substancje przeciwzbrylające: sole magnezowe kwasów tłuszczowych i dwutlenek krzemu]
- preparatem Cynk Organiczny, 15 mg Walmark [Glukonian cynku, sorbitol (subst. utrzymująca wilgoć), celuloza mikrokrystaliczna, stearynian magnezu (subst. przeciwzbrylające]
- preparatem Cynk, 10mg, Colfarm [Celuloza mikrokrystaliczna (substancja wypełniająca), glukuronian cynku (cynk), stearynian magnezu (substancja przeciwzbrylająca), kwas l-askorbinowy (witamina C)]
- preparatem Bio-Cynk, 15 mg, PHARMA NORD [Glukuronian cynku, glukoza, substancja wypełniająca (celuloza mikrokrystaliczna), substancja przeciwzbrylająca (stearynian magnezu), substancja wiążąca (dwutlenek krzemu)]
UWAGA!
Należy mieć świadomość, że informacje powyższe wykazano w oparciu o przeprowadzone badania naukowe, lecz mogą zostać zmienione w wyniku dalszych prac.
Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka. opracowali: mgr Paulina Waszczuk, lic. Karolina Kleszcz, prof. dr. hab. n. med. Jan LubińskiWedług aktualnych danych zaobserwowanych również w badaniach przeprowadzonych w naszym Ośrodku, miedź należy do pierwiastków o bardzo ważnym znaczeniu w profilaktyce oraz wykrywaniu wczesnych nowotworów. Wydaje się, że najistotniejszą rolę miedź pełni w przebiegu procesów związanych z przeżyciami chorych dotkniętych nowotworami złośliwymi. U pacjentek i pacjentów z nowotworami złośliwymi, ryzyko zgonów w ciągu 5 i 10 lat od rozpoznania, zwiększa się od kilku do kilkunastu razy przy wysokim stężeniu miedzi we krwi. Ryzyko to jest zwiększone we wszystkich zbadanych przez nas nowotworach złośliwych (rak piersi, rak prostaty, czerniak złośliwy, rak krtani). Wydaje się uzasadnione, żeby chorzy z nowotworami złośliwymi preferencyjnie spożywali produkty z niską zawartością miedzi.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
Produkty o niskiej zawartości Cu
Do produktów z najniższą zawartością miedzi zaliczamy między innymi napoje (np. herbata, lemoniada), różnego typu oleje (np. rzepakowy, słonecznikowy), nabiał.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Smalec | 0 |
| Herbata czarna | 0 |
| Lemoniada | 0 |
| Napoje gazowane o smaku owocowym | 0 |
| Napoje typu cola | 0 |
| Piwo pełne | 0 |
| Wódka | 0 |
| Spirytus rektyfikowany | 0 |
| Żelatyna | 0 |
| Margaryna | 0,00-0,01 |
| Olej (krokoszowy; kukurydziany; palmowy; z pestek winogron; rzepakowy; sezamowy; słonecznikowy; sojowy) | 0,00-0,04 |
| Maślanka | 0,01 |
| Masło ekstra | 0,01 |
| Słonina | 0,01 |
| Melon | 0,01 |
| Żelki | 0,01 |
| Szampan | 0,01 |
| Budyń w proszku | 0,01 |
| Mleko spożywcze | 0,01-0,02 |
| Kurczak (pierś z kurczaka; skrzydło) | 0,01-0,04 |
| Wino białe | 0,01-0,05 |
| Śmietanka | 0,02 |
| Kefir | 0,02 |
| Ser twarogowy | 0,02 |
| Ser topiony | 0,02 |
| Sola | 0,02 |
| Ananas w syropie | 0,02 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód sztuczny | 0,02 |
| Karmelki twarde | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,02 |
| Brokuły | 0,02-0,03 |
| Jogurt naturalny | 0,03 |
| Białko jaja kurzego | 0,03 |
| Żeberka wołowe | 0,03 |
| Morszczuk | 0,03 |
| Papaja | 0,03 |
| Ptysie z bitą śmietaną | 0,03 |
| Ser żółty (cheddar; edamski; ementaler; tylżycki) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Kapusta (biała; pekińska; kwaszona) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Polędwica (sopocka; z indyka; z piersi kurczaka) | 0,03-0,05 |
| Majonez domowy (z olejem rzepakowym; słonecznikowym) | 0,03-0,05 |
| Dżem owocowy | 0,03-0,07 |
| Indyk (z wyjątkiem podudzia i udźca) | 0,04 |
| Szynkówka wieprzowa | 0,04 |
| Kiełbasa mazurska z indyka | 0,04 |
| Szynka z piersi kurczaka | 0,04 |
| Mintaj | 0,04 |
| Okoń | 0,04 |
| Pstrąg | 0,04 |
| Sandacz | 0,04 |
| Tuńczyk w sosie własnym | 0,04 |
| Makaron (jajeczny; bezjajeczny) gotowany | 0,04 |
| Kukurydza | 0,04 |
| Rzodkiewka | 0,04 |
| Sałata | 0,04 |
| Jabłko | 0,04 |
| Brzoskwinie w syropie | 0,04 |
| Ciastka „Karpatka” | 0,04 |
| Sernik krakowski | 0,04 |
| Tort ananasowy | 0,04 |
| Wermut słodki | 0,04 |
| Mleko zagęszczone | 0,04-0,05 |
| Wieprzowina (boczek bez kości; golonka; podgardle; schab bez kości; żeberka) | 0,04-0,05 |
| Parówki; kiełbasa (mortadela; parówkowa; śląska) | 0,04-0,05 |
| Seler (korzeniowy; naciowy) | 0,04-0,05 |
| Szynka wiejska | 0,05 |
| Dorsz | 0,05 |
| Flądra | 0,05 |
| Płatki kukurydziane | 0,05 |
| Mandarynki | 0,05 |
| Czereśnia | 0,05 |
| Brzoskwinie | 0,05 |
| Kawa | 0,05 |
| Irysy, krówki | 0,5 |
| Ciasto kruche | 0,5 |
| Eklerki z bitą śmietaną | 0,5 |
| Ciastka „Napoleonki” | 0,5 |
| Ryż (biały; brązowy) | 0,05-0,06 |
Produkty o wysokiej zawartości Cu
Najbogatszym źródłem miedzi są produkty takie jak pszenica, mięso (w tym ryby), podroby oraz warzywa i owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Chleb i bułki | 0,07-0,33 |
| Ziemniaki | 0,09-0,14 |
| Kiełbasa (jałowcowa z kurczaka; podlaska z kurczaka; szynkowa z kurczaka) | 0,10-0,13 |
| Mleko owcze | 0,1 |
| Żołądek kurczaka | 0,1 |
| Łopatka z baraniny | 0,1 |
| Polędwica wołowa | 0,1 |
| Karp | 0,1 |
| Mąka kukurydziana | 0,1 |
| Bób | 0,1 |
| Marchew | 0,1 |
| Ogórek | 0,1 |
| Rzepa | 0,1 |
| Szpinak | 0,1 |
| Banan | 0,1 |
| Porzeczki | 0,11-0,13 |
| Salceson czarny | 0,11 |
| Szynka (delikatesowa z kurczaka; z udźca kurczaka) | 0,11 |
| Koncentrat pomidorowy | 0,11 |
| Czarne jagody | 0,11 |
| Śliwki | 0,11 |
| Truskawka | 0,11 |
| Mąka pszenna | 0,12-0,33 |
| Kabanosy z kurczaka | 0,12 |
| Sardynka | 0,12 |
| Węgorz wędzony | 0,12 |
| Poziomki | 0,12 |
| Por | 0,13 |
| Kiwi | 0,13 |
| Mango | 0,13 |
| Wiśnie | 0,13 |
| Kiszka (pasztetowa; krwista) | 0,14-0,20 |
| żółtko jaja kurzego | 0,14 |
| Kaczka | 0,14 |
| Konina | 0,14 |
| Kasza gryczana | 0,14 |
| Pietruszka korzeń | 0,14 |
| Pasternak | 0,14 |
| Królik | 0,15 |
| Pasztet z kurczaka | 0,15 |
| Tuńczyk świeży | 0,15 |
| Dynia | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Ozór (wieprzowy; w galarecie) | 0,16-0,23 |
| Pasztet (wieprzowy; z mięsa mieszanego) | 0,16-0,24 |
| Wątrobianka | 0,16 |
| Makrela | 0,16 |
| Kalarepa | 0,16 |
| Sól | 0,16 |
| Śledź | 0,17-0,33 |
| Mąka żytnia | 0,17-0,35 |
| Gęś | 0,17 |
| Kaszanka z kurczaka | 0,17 |
| Pasztet rybny | 0,17 |
| Cykoria | 0,17 |
| Mleko w proszku | 0,18-0,24 |
| Boćwina | 0,18 |
| Awokado | 0,18 |
| Agrest | 0,19 |
| Maliny | 0,19 |
| Łopatka cielęca | 0,20-0,25 |
| Ser parmezan | 0,2 |
| Halibut | 0,2 |
| Mąka ryżowa | 0,2 |
| Jabłka suszone | 0,2 |
| Daktyle suszone | 0,2 |
| Cytryna | 0,2 |
| Proszek jajeczny | 0,21 |
| Chrzan | 0,23 |
| Soja Kiełki | 0,23 |
| Oliwki | 0,23 |
| Płatki jęczmienne | 0,25 |
| Kasza jaglana | 0,25 |
| Groszek zielony | 0,25 |
| Maniok | 0,25 |
| Herbatniki | 0,25 |
| Pumpernikiel | 0,26 |
| Czosnek | 0,26 |
| Keczup | 0,26 |
| Orzech włoski | 0,28 |
| Pieczarki | 0,30-0,40 |
| Mózg wieprzowy | 0,3 |
| Wątróbka kurczaka | 0,3 |
| Płatki żytnie | 0,3 |
| Ryż preparowany | 0,33 |
| Płatki ziemniaczane | 0,33 |
| Nogi wieprzowe | 0,35 |
| Pszenica ziarno | 0,35 |
| Żyto ziarno | 0,35 |
| Figi suszone | 0,35 |
| Soczewica | 0,36-0,85 |
| Płatki pszenne | 0,36 |
| Serce wieprzowe | 0,37 |
| Chleb chrupki | 0,37 |
| Rodzynki suszone | 0,37 |
| Müsli | 0,40-0,55 |
| Ser „oscypek” | 0,4 |
| Nasiona lnu | 0,4 |
| Śliwki suszone | 0,42 |
| Mak | 0,42 |
| Orzech kokosowy | 0,44 |
| Fasola biała | 0,48 |
| Mąka z amarantusa | 0,5 |
| Groch | 0,5 |
| Płatki owsiane | 0,55 |
| Wiórki kokosowe | 0,55 |
| Pietruszka liście | 0,61 |
| Wątroba wołowa | 0,62 |
| Wątroba wieprzowa | 0,63 |
| Chałwa | 0,67-0,76 |
| Mąka kasztanowa | 0,7 |
| Mąka jaglana | 0,74 |
| Morele suszone | 0,77 |
| Orzechy pistacjowe | 0,81 |
| Orzechy arachidowe | 0,86 |
| Nerki wieprzowe | 0,89 |
| Otręby i zarodki pszenne | 0,91-0,95 |
| Migdały | 1 |
| Orzechy laskowe | 1,29 |
| Sezam | 1,3 |
| Soja nasiona suche | 1,5 |
| Mąka sojowa pełnotłusta | 1,53 |
| Pestki dyni | 1,57 |
| Słonecznik | 1,87 |
| Kakao 16% | 3,71 |
| Wątroba cielęca | 5,5 |
Kadm jest pierwiastkiem toksycznym dla naszego organizmu, według Międzynarodowej Agencji do Badań nad Rakiem (IARC) kadm i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1. Mimo wszystko obserwuje się wyjątki, w których konieczne jest utrzymanie tego pierwiastka na minimalnym poziomie. Niekorzystne działanie kadmu i jego związków może prowadzić do chorób nerek, sercowo-naczyniowych, nadciśnienia, anemii, uszkodzeń wątroby, zaburzeń układu immunologicznego, niedoborów żelaza, miedzi i cynku, a także rozwinięcia choroby nowotworowej. W przeprowadzonych badaniach własnych na polskiej populacji wykazano zależność pomiędzy stężeniem kadmu we krwi pełnej a ryzykiem zachorowania na nowotwory złośliwe u kobiet i mężczyzn.
Obniżenie
Efektywność modyfikacji stężenia kadmu we krwi jest słabo poznana. Z pewnością osoby palące papierosy powinny rzucić palenie – palenie papierosów istotnie podwyższa stężenie kadmu.
Modyfikacja diety, również może obniżyć stężenie kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone). Wchłanianie kadmu z pożywienia może być również zwiększone przy niedoborach innych pierwiastków np. cynku.
Zwiększenie
Do rozważenia wprowadzenie do diety produktów cechujących się wyższą zawartością kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone).
Zanieczyszczenie środowiska ołowiem (Pb) stanowi nieustający problem dla rozwijających się społeczeństw. Toksyczne działanie ołowiu dotyczy głównie jego wpływu na układ krwiotwórczy(Johnson, F.M. The Genetic Effects of Environmental Lead. Mutat Res 1998), obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy (Marchetti, C. Molecular Targets of Lead in Brain Neurotoxicity. Neurotox Res 2003) oraz przewód pokarmowy (Tomczyk, J.; Lewczuk, E.; Abdrzejak, R. Ostre Zatrucia Organicznymi Związkami Ołowiu.; Medycyna Pracy, 1999). Ze względu na wszechobecność ołowiu, praktycznie każdy człowiek narażony jest na kontakt z tym pierwiastkiem. Toksyczność ołowiu prowadzi między innymi do zmiany aktywności wielu enzymów oraz zaburzeń funkcji wolnych i strukturalnych białek w komórce (Cellular Mechanisms of Lead Neurotoxicity). Wiele badań sugeruje, że ważnym molekularnym mechanizmem toksyczności ołowiu jest jego udział w powstawaniu wolnych rodników tlenowych, które odgrywają dużą rolę w powstawaniu uszkodzeń wewnątrzkomórkowych oraz w patogenezie wielu schorzeń, w tym nowotworów złośliwych (Nersesyan, A.; Kundi, M.; Waldherr, M.; Setayesh, T.; Mišík, M.; Wultsch, G.; Filipic, M.; Mazzaron Barcelos, G.R.; Knasmueller, S. Results of Micronucleus Assays with Individuals Who Are Occupationally and Environmentally Exposed to Mercury, Lead and Cadmium. Mutat Res 2016). Według klasyfikacji karcynogenów IARC, ołów i jego związki należą do grupy 2a i 2b tj. potencjalnie karcinogennych (List of Classifications – IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans).
Obniżanie
W badaniach wykonanych w naszym Ośrodku wykazano, że stężenie ołowiu we krwi jest skutecznie obniżane za pomocą suplementacji DMSA (dawka: 10 mg/kg ). W protokole badania po 1 miesiącu suplementacji u wszystkich uczestników następowało odtrucie z ołowiu, jednak po kilku tygodniach stężenia ołowiu na nowo wzrastały. Dokładny opis protokołu znajduje się tutaj.
Poniżej zestawiono dane o zawartości ołowiu w produktach spożywczych bazując na następujących publikacjach naukowych:
- Liang G, Gong W, Li B, Zuo J, Pan L, Liu X. Analysis of Heavy Metals in Foodstuffs and an Assessment of the Health Risks to the General Public via Consumption in Beijing, China. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(6):909. Published 2019 Mar 13.
- Jitaru P, Ingenbleek L, Marchond N, et al. Occurrence of 30 trace elements in foods from a multi-centre Sub-Saharan Africa Total Diet Study: Focus on Al, As, Cd, Hg, and Pb. Environ Int. 2019;133(Pt B):105197.
- Rusin, M., Domagalska, J., Rogala, D. et al.Concentration of cadmium and lead in vegetables and fruits. Sci Rep 11, 11913 (2021).
- Scientific Report Of EFSA- Lead dietary exposure in the European population, 2012
Produkty o niskiej zawartości Pb
Do produktów o najniższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi brukselkę, mleko odzwierzęce, bataty, jajka, makarony czy mango.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Woda butelkowana | 0,01 |
| bataty | 0,02 |
| Mleko | 0,02 |
| Gin | 0,02 |
| Brukselka | 0,02 |
| Makarony | 0,03 |
| Mango | 0,03 |
| Jajka | 0,03 |
| Ryż | 0,04 |
| Mleko kokosowe | 0,05 |
| Żurawina | 0,05 |
| Margaryna | 0,06 |
| Melon | 0,06 |
| Kukurydza | 0,07 |
| Pomidory | 0,07 |
| Szparagi | 0,07 |
| Arbuz | 0,08 |
| Ryby morskie | 0,08 |
| Papryka | 0,08 |
| Kawa rozpuszczalna | 0,08 |
| Śliwki | 0,08 |
| Truskawki | 0,08 |
| Fasola | 0,09 |
| Czosnek | 0,1 |
UWAGA! Należy pamiętać, że stężenie ołowiu w produktach suszonych może być nawet 8 krotnie wyższe niż w świeżych.
Produkty o wysokiej zawartości Pb
Do produktów o najwyższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi ryby oraz owoce morza, kapustę czy marchewkę.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Karaś | 1,74 |
| Kapusta | 1,6 |
| Wołowina | 1,56 |
| Krewetki | 1,54 |
| Marchewka | 1,26 |
| Ogórek | 1,2 |
| Karp | 1,12 |
| Wędzone ryby | 1,1 |
| Cebula | 0,95 |
| Ziemniaki | 0,84 |
| Baranina | 0,7 |
| Wieprzowina | 0,39 |
| Banany | 0,34 |
| Olej palmowy | 0,22 |
| Wino czerwone | 0,22 |
| Oliwa z oliwek | 0,21 |
| Kurczak | 0,2 |
| Orzeszki ziemne | 0,19 |
| Groszek | 0,18 |
| Sok winogronowy | 0,18 |
| Sok z czarnej porzeczki | 0,18 |
| Wino białe | 0,17 |
| Masło | 0,16 |
| Cytrusy | 0,14 |
| Sok pomidorowy* | 0,08 |
| Nektar brzoskwiniowy* | 0,05 |
*Pokarmy w postaci płynnej przyjmuje się w większych ilościach niż pokarmy stałe; są one również zazwyczaj lepiej przyswajalne dla organizmu, dlatego też zaliczamy je do produktów o wysokim stężeniu ołowiu.
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Zalecenia dla osób posiadających wynik zawartości selenu
Obniżenie stężenia selenu W obniżaniu stężenia selenu najskuteczniejszym sposobem jest modyfikacja diety. W tym celu należy ograniczyć spożycie między innymi następujących produktów: orzechy ( głównie brazylijskie, nerkowe, włoskie), rośliny strączkowe (np. soczewica, groch, soja), ryby morskie i owoce morza. Dodatkowo należy wykluczyć suplementację selenem oraz preparatami, wyrobami medycznymi, które zawierają w składzie ten pierwiastek. Podwyższenie stężenia selenu Poniższe przykłady modyfikacji diety przeznaczone są jedynie dla osób posiadających wyniki zawartości selenu (Se) we krwi pełnej lub w surowicy. Służą one do samodzielnego podwyższenia zawartości selenu we krwi bądź w surowicy. W pierwszej kolumnie znajduje się informacja, o ile powinna wzrosnąć zawartość selenu we krwi/surowicy (zawsze celujemy w środek normy podanej na wyniku). Natomiast w kolumnie drugiej jest informacja o ile, powinniśmy zwiększyć podaż selenu z dietą, aby uzyskać odpowiedni wzrost we krwi. Przykładowo, pacjent ma stężenie selenu we krwi 90 µg/l a na wyniku podana jest informacja, że optymalnym poziomem dla niej/niego będzie zawartość selenu we krwi w przedziale 100-110 µg/l. Pacjent jest poniżej zalecanej normy, więc powinien podnieść zawartość selenu we krwi. Zawsze celujemy w środek normy, czyli w tym wypadku będzie to 105 µg/l. Pacjent powinien podnieść poziom selenu we krwi o 15 µg/l (105 µg/l -90 µg/l), w związku z czym należy zwiększyć ilość selenu w diecie o 45 µg/dzień. Przykładowe modyfikacje diety dla tego pacjenta, znajdują się w wierszu 3 poniższej tabeli. Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka. Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.| Wartość o jaką należy zwiększyć stężenie Se w organizmie [µg/l] (informacja zawarta na wyniku) | Ilość selenu obecna w codziennej diecie [µg]* (informacja zawarta na wyniku) | Przykład I | Przykład II |
|---|---|---|---|
| 5 | 10 | orzech brazylijski 1 szt; krówka mleczna 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 10 | 30 | orzech brazylijski 2 szt; soczewica 50g; żurawina 10g | krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 10; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 krople dziennie |
| 15 | 45 | orzech brazylijski 2 szt.; soczewica 50g; żurawina 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 20 | 60 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 6g | krówka mleczna 60g lub kasza gryczana 75g lub orzech nerkowca 35g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 25 | 75 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 20g | orzech brazylijski 20g lub krówka mleczna 100g i kasza gryczana 100g lub orzech nerkowca 100g lub soczewica (czerwona, żółta, brązowa lub zielona) 50g i groch żółty łuskany 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 35 | 105 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g i krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 200g i kasza gryczana 100g lub orzech brazylijski 20g i soczewica (brązowa, – czerwona, zielona, żółta) 50g i krówka mleczna 60g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 40 | 120 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 35g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 45 | 135 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g;dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 50 | 150 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 45g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 55 | 165 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 50g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 60 | 180 | orzech brazylijski 5 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 55g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dzienniee |
| 65 | 195 | orzech brazylijski 6 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 60g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 70 | 210 | orzech brazylijski 7 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 65g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 75 | 225 | orzech brazylijski 8 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt. – świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 70g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.
Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.Według przeglądu piśmiennictwa naukowego na dzień 20.03.2021 za najbardziej kompletny i pogłębiony uznajemy artykuł: Shiqian Hu and Margaret P. Rayman,µ Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis (Thyroid Vol. 27, Number 5, 2017; Mary Ann Liebert Inc. DOI: 10.1089/thy.2016.0635).
W większości prac stwierdza się zmniejszoną częstość chorób tarczycy u osób stosujących suplementację selenem w związku z podwyższeniem poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych, zwłaszcza anty TPO. Suplementacja w dawce około 200 µg selenu dziennie przez okres 6-12 miesięcy u większości osób skutkuje obniżeniem poziomu przeciwciał (P. Zagrodzki, J. Kowalczyk, Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto; Postępy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1129-1137, e-ISSN 1732-2693); (R. Krysiak, K.Kowalcze, B.Okopień, Hyperprolactinemia attenuates the inhibitory effect of vitamin D/selenomethionine combination therapy on thyroid women with Hashimoto’s thyroiditis: A pilot study. J CLin Pharm Ther. 2020;451334-1341)
Aktualne dane z piśmiennictwa wskazują na celowość rozważenia suplementacji selenem u osób z chorobą Hashimoto, chociaż większość autorów zgadza się z opinią, że brak wciąż aktualnych danych by uznać takie postępowanie za standard.
Ze względu na zebrane przez nas wieloletnie doświadczenie uważamy, że oczekiwania co do przyswajalności bardzo dobrze spełnia opracowany przez nas preparat Sel-BRCA1, dostępny na naszej stronie internetowej read-gene.com
W razie problemów w uzyskaniu zaleceń prosimy o kontakt: eksperci@sel-brca1.pl
Prosimy o zapoznanie się z naszym schematem postępowania w przypadku osób ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto – kliknij tutajModyfikacje diety
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty spożywcze o zwiększonym stężeniu arsenu
Wśród produktów bogatych w arsen wyróżnia się głównie:- ryby słonowodne
- suplementy i leki wytwarzane z organizmów morskich
- owoce morza
- ryż
- kakao
- owoce i warzywa uprawiane z wykorzystaniem pestycydów –wskazane spożywanie owoców i warzyw „niesypanych” tj. z działek lub BIO/EKO
Uwaga!
Spożycie produktów bogatych w arsen (ryby słonowodne, ryż oraz owoce morza) w ciągu trzech dni poprzedzających pobranie krwi, może wpłynąć na zwiększenie jego poziomu we krwi, surowicy. W przypadku spożycia tych produktów zalecamy wykluczenie ich z diety, na min. trzy dni przed ponownym pobraniem krwi, w celu otrzymania miarodajnego wyniku. Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.Według najnowszych badań w naszym Ośrodku stężenie manganu (Mn) w surowicy jest znacząco skorelowane z długością życia kobiet z nowotworami złośliwymi.
Mangan jest niezbędnym składnikiem odżywczym biorącym udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, regulacji poziomu cukru we krwi i energii komórkowej, rozmnażania, trawienia, wzrostu kości, krzepnięcia krwi i homeostazy oraz obrony przed reaktywnymi formami tlenu. Funkcje pełnione przez metaloproteiny manganu obejmują oksyreduktazy, transferazy, hydrolazy, liazy, izomerazy oraz ligazy. Mn działa jako kofaktor dla różnych enzymów, w tym arginazy, syntetazy glutaminy (GS), karboksylazy pirogronianowej i dysmutazy ponadtlenkowej Mn (Mn-SOD). Mn ma tendencję do odkładania się w wątrobie, trzustce, kościach oraz mózgu.
Wchłanianie Mn zależy między innymi od płci oraz zawartości ferrytyny (J. W. Finley, P.E. Johnson, L.K. Johnson Sex affects manganese absorption and retention by humans from a diet adequate in manganese Am Clin Nutr 1994, J.W. Finley Manganese absorption and retention by young women is associated with serum ferritin concentration Am J Clin Nutr. 1999).
Produkty o niskiej zawartości Mn
Do produktów z najniższą zawartością manganu zaliczamy między innymi płatki kukurydziane, śmietanę, kefir, jogurt, mleko, ser żółty, jaja, mięso, ryby, tłuszcze jadalne oraz owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Śmietana, śmietanka | 0 |
| Kefir, maślanka | 0 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,01 |
| Cukier | 0,01 |
| Jajko kurze (żółtko, białko) | 0,03-0,05 |
| Ser (żółty, typu Feta, camembert, twarogowy, topiony) | 0,02-0,05 |
| Alkohol (piwo, szampan, wermut, wino, wódka, spirytus) | 0,00-0,10 |
| Jogurt (naturalny, owocowy) | 0,00-0,13 |
| Mleko (spożywcze, kozie, owcze, zagęszczone, UHT) | 0,01-0,02 |
| Majonez | 0,02 |
| Miód | 0,01-0,03 |
| Dynia | 0,04 |
| Kawa | 0,05 |
| Pomidor | 0,06 |
| Płatki kukurydziane | 0,07 |
| Kisiel | 0,07 |
| Ogórek | 0,08 |
| Ryby (wszystkie) | 0,01-0,09 |
| Rzodkiewka | 0,09 |
| Wątroba (cielęca, wieprzowa, wołowa) | 0,01-0,11 |
| Papryka | 0,1 |
| Bakłażan | 0,1 |
| Budyń | 0,1 |
| Sól | 0,14 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny, czterojajeczny) | 0,13-0,15 |
| Cukinia | 0,16 |
| Soja | 0,17 |
| Cebula | 0,17 |
| Kalafior | 0,17 |
| Por | 0,18 |
| Ziemniaki | 0,10-0,18 |
| Marchew | 0,19 |
| Szparagi | 0,2 |
| Kukurydza | 0,2 |
| Fasola szparagowa | 0,2 |
| Kasza (jęczmienna, manna) | 0,24 |
| Szpinak | 0,26 |
| Boćwina | 0,26 |
| Chipsy | 0,23-0,27 |
| Sałata | 0,28 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, kurczak, konina, wieprzowina, cielęcina) | 0,23-0,28 |
| Napoje i soki (oprócz soku ananasowego) | ≤0,29 |
| Kapusta | 0,15-0,31 |
| Szczaw | 0,34 |
| Herbata czarna | 0,34 |
| Ryż biały | 0,32-0,35 |
| Bułki (pszenne, maślane, chałki, ciabata) | 0,33-0,35 |
| Musztarda | 0,36 |
| Bób | 0,39 |
| Brokuł | 0,39 |
| Mąka (kukurydziana, pszenna typ 550) | 0,25-0,40 |
| Burak | 0,4 |
| Brukselka | 0,41 |
| Chrzan | 0,46 |
| Czosnek | 0,46 |
| Owoce (wszystkie) | ≤0,84 |
| Pistacje | 0,88 |
| Słodycze i ciasta (oprócz czekolady i kakao) | ≤0,97 |
Produkty o wysokiej zawartości Mn
Najbogatszym źródłem manganu są produkty takie jak pszenica, żyto, orzechy laskowe oraz włoskie, mak, słonecznik, kakao, groch i fasola biała.
Poniżej zestawiono dane o zawartości manganu w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość manganu [mg] na 100g produktu |
| Fasola biała | 2 |
| Groch | 2,03 |
| Kakao 16% | 2,49 |
| Słonecznik | 2,61 |
| Mąka z amarantusa | 3,3 |
| Orzechy włoskie | 3,6 |
| Mak | 3,71 |
| Orzechy laskowe | 4,2 |
| Musli, płatki owsiane | 3,29-4,19 |
| Mąka żytnia (typ 1400, 2000) | 3,56-4,24 |
| Żyto (ziarno) | 4,24 |
| Chleb (pełnoziarnisty z żyta, pumpernikiel, chrupki) | 3,01-4,53 |
| Pszenica (otręby, zarodki) | 10,00-17,24 |
UWAGA! Należy mieć świadomość, że powyższe normy wykazano w oparciu o przeprowadzone badania naukowe, lecz mogą zostać zmienione w wyniku dalszych prac. Szczegółowe zalecenia żywieniowe pozwalające na optymalną modyfikację manganu w surowicy są w trakcie opracowywania.
opracowali:
mgr Paulina Waszczuk
mgr Róża Derkacz
prof. dr. hab. n. med. Jan Lubiński
Cynk – informacje ogólne
Biodostępność cynku zależy od szeregu czynników, między innymi: kwasu fitynowego, wapnia oraz błonnika pokarmowego (Hemalatha i in. Zinc and iron contents and their bioaccessibility in cereals and pulses consumed in India 2007). Biodostępność cynku z produktów pochodzenia zwierzęcego jest większa niż z produktów roślinnych, ponieważ te ostatnie zawierają kwas fitynowy i inne inhibitory wchłaniania cynku (IOM Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc National Academies Press, Washington, DC 2001). Mięso ssaków, drób, ryby, skorupiaki są najbogatszym źródłem cynku a żywność ta nie zawiera kwasu fitynowego. Jaja i produkty mleczne również nie zawierają kwasu fitynowego, ale mają nieco mniej cynku. Większość zbóż i roślin strączkowych ma średni poziom cynku ale wysoką zawartość kwasu fitynowego co zmniejsza ilość cynku dostępnego do wchłaniania. Ryż, korzenie skrobi oraz bulwy mają niższą zawartość cynku niż rośliny strączkowe i zboża. Większość owoców i warzyw nie jest bogatym źródłem cynku (K. Brown i in. The Importance of Zinc in Human Nutrition and Estimation of the Global Prevalence of Zinc Deficiency 2001). Obróbka cieplna może zmienić czynniki, które hamują wchłanianie minerałów takich jak kwas fitynowy i rozpuszczalny błonnik pokarmowy, poprawiając w ten sposób wchłanianie minerałów (Lambardi-Boccia i in. Aspects of meat quality: trace elements and B vitamins in raw and cooked meats 2003). Wytwarzane podczas fermentacji (np. w przypadku chleba na zakwasie) fitazy, rozkładają fityniany zwiększając w ten sposób ilość przyswajanego cynku. Należy pamiętać, że inne pierwiastki również powinny być w normie, między innymi arsen (As) oraz selen (Se). U osób zatrutych arsenem nie zaleca się jedzenia produktów, które są bogato arsenowe. Takimi produktami są między innymi: ryby, owoce morza, ryż, owoce i warzywa opryskiwane pestycydami i herbicydami oraz suplementy zawierające oleje rybne. W przypadku osób, które mają zbyt małe stężenie selenu, zaleca się jedzenie warzyw strączkowych oraz orzechów.Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Produkty o niskiej zawartości cynku
Do produktów z najniższą zawartością cynku zaliczamy między innymi makaron bezjajeczny, makaron dwujajeczny, kaszę jęczmienną, ogórka, większość owoców, białko jaja kurzego, mięso z piersi kurczaka oraz tłuszcze jadalne. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Lemoniada | 0 |
| Piwo | 0 |
| Szampan | 0 |
| Wódka | 0 |
| Napoje typu cola | 0,01 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,03 |
| Budyń w proszku | 0,04 |
| Serwatka płynna | 0,05 |
| Żelki | 0,05 |
| Arbuz | 0,07 |
| Mandarynki | 0,07 |
| Papaja | 0,07 |
| Herbata czarna | 0,07 |
| Tłuszcze jadalne (olej, margaryna, smalec, oliwa z oliwek, słonina, masło) | 0,00-0,08 |
| Cytryna | 0,08 |
| Poziomki | 0,08 |
| Sól | 0,08 |
| Agrest | 0,09 |
| Truskawki | 0,09 |
| Wino (czerwone, białe) | 0,00-0,1 |
| Kiwi | 0,1 |
| Wiśnie | 0,1 |
| Śliwki | 0,11 |
| Winogrona | 0,11 |
| Mango | 0,12 |
| Rabarbar | 0,13 |
| Nektarynka | 0,13 |
| Kalafior gotowany | 0,14 |
| Rzepa | 0,14 |
| Brzoskwinia | 0,14 |
| Czereśnie | 0,15 |
| Gruszka | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Pomarańcza | 0,15 |
| Jabłko | 0,16 |
| Seler naciowy | 0,17 |
| Banan | 0,18 |
| Grejpfrut | 0,19 |
| Dżem owocowy | 0,05-0,19 |
| Bakłażan | 0,2 |
| Karmelki (twarde, nadziewane) | 0,08-0,20 |
| Porzeczki (białe, czerwone) | 0,22 |
| Oliwki zielone | 0,22 |
| Śmietanka kremowa 30% tłuszczu | 0,23 |
| Sok (owocowy, warzywny) | 0,10-0,23 |
| Cebula | 0,24 |
| Ananas | 0,24 |
| Ogórek (konserwowy, zwykły) | 0,11-0,24 |
| Brokuł | 0,25 |
| Marchew | 0,25 |
| Rodzynki suszone | 0,25 |
| Majonez | 0,25 |
| Pomidor | 0,26 |
| Papryka (zielona, czerwona) | 0,24-0,26 |
| Rzodkiewka | 0,26 |
| Melon | 0,28 |
| Kapusta | 0,24-0,28 |
| Makaron (bezjajeczny, dwujajeczny) | 0,26-0,28 |
| Kefir 2% tłuszczu | 0,28 |
| Śmietana 18%/ 12% tłuszczu | 0,27-0,29 |
| Kasza jęczmienna | 0,29-0,30 |
| Cukinia | 0,3 |
| Ziemniaki | 0,3 |
| Śmietanka do kawy 9% tłuszczu | 0,3 |
| Białka jaja kurzego | 0,3 |
| Morszczuk świeży | 0,3 |
| Makrela | 0,39 |
| Fasola Szparagowa | 0,45 |
| Mięso z piersi kurczaka bez skóry | 0,49 |
| Mąka pszenna typ 500 | 0,56 |
| Kawa | 0,7 |
Produkty o wysokiej zawartości cynku
Najbogatszym źródłem cynku są produkty takie jak pszenica, kasza gryczana, kasza jaglana, migdały, ser żółty, żółtko jaja kurzego, wątroba, mięso (z wyjątkiem piersi kurczaka), kakao, nasiona lnu i dyni. Poniżej zestawiono dane o zawartości cynku w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017. W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.| Produkty spożywcze | Średnia zawartość cynku [mg] na 100g produktu |
| Jabłka suszone | 0,79 |
| Morele suszone | 0,84 |
| Figi suszone | 0,94 |
| Czosnek | 1 |
| Chrzan | 1,4 |
| Ser typu ,,feta” | 2 |
| Paluszki z kminkiem | 2,16 |
| Sardynki | 2,3 |
| Czekolada gorzka | 2,43 |
| Słonecznik | 2,69 |
| Sezam (nasiona) | 2,79 |
| Drożdże piekarskie, prasowane | 2,79 |
| Mleko w proszku, pełne | 3,09 |
| Płatki (owsiane, muesli, pszenne, żytnie) | 2,50-3,10 |
| Orzechy (arachidowe, laskowe, włoskie) | 2,70-3,10 |
| Migdały | 3,19 |
| Ser parmezan | 3,2 |
| Mak niebieski | 3,34 |
| Kasza (gryczana, jaglana) | 3,5 |
| Żółtko jaja kurzego | 3,55 |
| Ser oscypek | 3,69 |
| Mięso, kiełbasa, pasztet (wołowina, baranina, indyk, konina, wieprzowina, cielęcina) | 2,26-3,74 |
| Mąka (w tym pszenna typ 1850) | 2,68-3,84 |
| Chleb | 2,37-4,10 |
| Mleko w proszku, odtłuszczone | 4,15 |
| Ser żółty | 3,46-4,40 |
| Wątroba (wieprzowa, wołowa, z kurczaka) | 3,50-4,50 |
| Warzywa strączkowe (groch, fasola biała, soja, soczewica, bób, groszek zielony) | 1,40-4,20 |
| Kakao 16% | 6,56 |
| Dynia (pestki) | 7,5 |
| Len (nasiona) | 7,8 |
| Wątroba cielęca | 8,4 |
| Pszenica (zarodki, otręby) | 8,85-14,96 |
Suplementacja
Dodatkowo w niedoborach cynku można rozważyć suplementację poniższymi preparatami:- preparatem Natural Elements Zink 100 ml – cynk w płynie [woda oczyszczona, gliceryna (roślinna), siarczan cynku]
- preparatem Zinc – cynk w płynie 15 mg, Dr. Mercola [organiczny glicerol (gliceryna), woda, organiczny sok jabłkowy, siarczan cynku]
- preparatem Cynk Cytrynian 15mg, Medverita [inulina (korzeń cykorii), cynk (cytrynian cynku), żelatyna (otoczka kapsułki)]
- preparatem Cynk Pikolinian 22mg, Swanson [żeltyna, substancja wypełniająca: mikrokrystaliczna celuloza, substancje przeciwzbrylające: sole magnezowe kwasów tłuszczowych i dwutlenek krzemu]
- preparatem Cynk Organiczny, 15 mg Walmark [Glukonian cynku, sorbitol (subst. utrzymująca wilgoć), celuloza mikrokrystaliczna, stearynian magnezu (subst. przeciwzbrylające]
- preparatem Cynk, 10mg, Colfarm [Celuloza mikrokrystaliczna (substancja wypełniająca), glukuronian cynku (cynk), stearynian magnezu (substancja przeciwzbrylająca), kwas l-askorbinowy (witamina C)]
- preparatem Bio-Cynk, 15 mg, PHARMA NORD [Glukuronian cynku, glukoza, substancja wypełniająca (celuloza mikrokrystaliczna), substancja przeciwzbrylająca (stearynian magnezu), substancja wiążąca (dwutlenek krzemu)]
UWAGA!
Należy mieć świadomość, że informacje powyższe wykazano w oparciu o przeprowadzone badania naukowe, lecz mogą zostać zmienione w wyniku dalszych prac.
Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka. opracowali: mgr Paulina Waszczuk, lic. Karolina Kleszcz, prof. dr. hab. n. med. Jan LubińskiWedług aktualnych danych zaobserwowanych również w badaniach przeprowadzonych w naszym Ośrodku, miedź należy do pierwiastków o bardzo ważnym znaczeniu w profilaktyce oraz wykrywaniu wczesnych nowotworów. Wydaje się, że najistotniejszą rolę miedź pełni w przebiegu procesów związanych z przeżyciami chorych dotkniętych nowotworami złośliwymi. U pacjentek i pacjentów z nowotworami złośliwymi, ryzyko zgonów w ciągu 5 i 10 lat od rozpoznania, zwiększa się od kilku do kilkunastu razy przy wysokim stężeniu miedzi we krwi. Ryzyko to jest zwiększone we wszystkich zbadanych przez nas nowotworach złośliwych (rak piersi, rak prostaty, czerniak złośliwy, rak krtani). Wydaje się uzasadnione, żeby chorzy z nowotworami złośliwymi preferencyjnie spożywali produkty z niską zawartością miedzi.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
Produkty o niskiej zawartości Cu
Do produktów z najniższą zawartością miedzi zaliczamy między innymi napoje (np. herbata, lemoniada), różnego typu oleje (np. rzepakowy, słonecznikowy), nabiał.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
Produkty o wysokiej zawartości Cu
Najbogatszym źródłem miedzi są produkty takie jak pszenica, mięso (w tym ryby), podroby oraz warzywa i owoce.
Poniżej zestawiono dane o zawartości miedzi w produktach na podstawie książki „tabele składu i wartości odżywczej żywności” Food Composition Tables H.Kunachowicz i in. PZWL wydanie II zmienione 2017.
W pliku PDF znajdą Państwo opracowanie z podziałem na kategorie produktów.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Smalec | 0 |
| Herbata czarna | 0 |
| Lemoniada | 0 |
| Napoje gazowane o smaku owocowym | 0 |
| Napoje typu cola | 0 |
| Piwo pełne | 0 |
| Wódka | 0 |
| Spirytus rektyfikowany | 0 |
| Żelatyna | 0 |
| Margaryna | 0,00-0,01 |
| Olej (krokoszowy; kukurydziany; palmowy; z pestek winogron; rzepakowy; sezamowy; słonecznikowy; sojowy) | 0,00-0,04 |
| Maślanka | 0,01 |
| Masło ekstra | 0,01 |
| Słonina | 0,01 |
| Melon | 0,01 |
| Żelki | 0,01 |
| Szampan | 0,01 |
| Budyń w proszku | 0,01 |
| Mleko spożywcze | 0,01-0,02 |
| Kurczak (pierś z kurczaka; skrzydło) | 0,01-0,04 |
| Wino białe | 0,01-0,05 |
| Śmietanka | 0,02 |
| Kefir | 0,02 |
| Ser twarogowy | 0,02 |
| Ser topiony | 0,02 |
| Sola | 0,02 |
| Ananas w syropie | 0,02 |
| Cukier | 0,02 |
| Miód sztuczny | 0,02 |
| Karmelki twarde | 0,02 |
| Kisiel w proszku | 0,02 |
| Brokuły | 0,02-0,03 |
| Jogurt naturalny | 0,03 |
| Białko jaja kurzego | 0,03 |
| Żeberka wołowe | 0,03 |
| Morszczuk | 0,03 |
| Papaja | 0,03 |
| Ptysie z bitą śmietaną | 0,03 |
| Ser żółty (cheddar; edamski; ementaler; tylżycki) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Kapusta (biała; pekińska; kwaszona) | 0,03-0,04 |
| Kalafior | 0,03-0,04 |
| Polędwica (sopocka; z indyka; z piersi kurczaka) | 0,03-0,05 |
| Majonez domowy (z olejem rzepakowym; słonecznikowym) | 0,03-0,05 |
| Dżem owocowy | 0,03-0,07 |
| Indyk (z wyjątkiem podudzia i udźca) | 0,04 |
| Szynkówka wieprzowa | 0,04 |
| Kiełbasa mazurska z indyka | 0,04 |
| Szynka z piersi kurczaka | 0,04 |
| Mintaj | 0,04 |
| Okoń | 0,04 |
| Pstrąg | 0,04 |
| Sandacz | 0,04 |
| Tuńczyk w sosie własnym | 0,04 |
| Makaron (jajeczny; bezjajeczny) gotowany | 0,04 |
| Kukurydza | 0,04 |
| Rzodkiewka | 0,04 |
| Sałata | 0,04 |
| Jabłko | 0,04 |
| Brzoskwinie w syropie | 0,04 |
| Ciastka „Karpatka” | 0,04 |
| Sernik krakowski | 0,04 |
| Tort ananasowy | 0,04 |
| Wermut słodki | 0,04 |
| Mleko zagęszczone | 0,04-0,05 |
| Wieprzowina (boczek bez kości; golonka; podgardle; schab bez kości; żeberka) | 0,04-0,05 |
| Parówki; kiełbasa (mortadela; parówkowa; śląska) | 0,04-0,05 |
| Seler (korzeniowy; naciowy) | 0,04-0,05 |
| Szynka wiejska | 0,05 |
| Dorsz | 0,05 |
| Flądra | 0,05 |
| Płatki kukurydziane | 0,05 |
| Mandarynki | 0,05 |
| Czereśnia | 0,05 |
| Brzoskwinie | 0,05 |
| Kawa | 0,05 |
| Irysy, krówki | 0,5 |
| Ciasto kruche | 0,5 |
| Eklerki z bitą śmietaną | 0,5 |
| Ciastka „Napoleonki” | 0,5 |
| Ryż (biały; brązowy) | 0,05-0,06 |
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość miedzi [mg] na 100g produktu |
| Chleb i bułki | 0,07-0,33 |
| Ziemniaki | 0,09-0,14 |
| Kiełbasa (jałowcowa z kurczaka; podlaska z kurczaka; szynkowa z kurczaka) | 0,10-0,13 |
| Mleko owcze | 0,1 |
| Żołądek kurczaka | 0,1 |
| Łopatka z baraniny | 0,1 |
| Polędwica wołowa | 0,1 |
| Karp | 0,1 |
| Mąka kukurydziana | 0,1 |
| Bób | 0,1 |
| Marchew | 0,1 |
| Ogórek | 0,1 |
| Rzepa | 0,1 |
| Szpinak | 0,1 |
| Banan | 0,1 |
| Porzeczki | 0,11-0,13 |
| Salceson czarny | 0,11 |
| Szynka (delikatesowa z kurczaka; z udźca kurczaka) | 0,11 |
| Koncentrat pomidorowy | 0,11 |
| Czarne jagody | 0,11 |
| Śliwki | 0,11 |
| Truskawka | 0,11 |
| Mąka pszenna | 0,12-0,33 |
| Kabanosy z kurczaka | 0,12 |
| Sardynka | 0,12 |
| Węgorz wędzony | 0,12 |
| Poziomki | 0,12 |
| Por | 0,13 |
| Kiwi | 0,13 |
| Mango | 0,13 |
| Wiśnie | 0,13 |
| Kiszka (pasztetowa; krwista) | 0,14-0,20 |
| żółtko jaja kurzego | 0,14 |
| Kaczka | 0,14 |
| Konina | 0,14 |
| Kasza gryczana | 0,14 |
| Pietruszka korzeń | 0,14 |
| Pasternak | 0,14 |
| Królik | 0,15 |
| Pasztet z kurczaka | 0,15 |
| Tuńczyk świeży | 0,15 |
| Dynia | 0,15 |
| Morele | 0,15 |
| Ozór (wieprzowy; w galarecie) | 0,16-0,23 |
| Pasztet (wieprzowy; z mięsa mieszanego) | 0,16-0,24 |
| Wątrobianka | 0,16 |
| Makrela | 0,16 |
| Kalarepa | 0,16 |
| Sól | 0,16 |
| Śledź | 0,17-0,33 |
| Mąka żytnia | 0,17-0,35 |
| Gęś | 0,17 |
| Kaszanka z kurczaka | 0,17 |
| Pasztet rybny | 0,17 |
| Cykoria | 0,17 |
| Mleko w proszku | 0,18-0,24 |
| Boćwina | 0,18 |
| Awokado | 0,18 |
| Agrest | 0,19 |
| Maliny | 0,19 |
| Łopatka cielęca | 0,20-0,25 |
| Ser parmezan | 0,2 |
| Halibut | 0,2 |
| Mąka ryżowa | 0,2 |
| Jabłka suszone | 0,2 |
| Daktyle suszone | 0,2 |
| Cytryna | 0,2 |
| Proszek jajeczny | 0,21 |
| Chrzan | 0,23 |
| Soja Kiełki | 0,23 |
| Oliwki | 0,23 |
| Płatki jęczmienne | 0,25 |
| Kasza jaglana | 0,25 |
| Groszek zielony | 0,25 |
| Maniok | 0,25 |
| Herbatniki | 0,25 |
| Pumpernikiel | 0,26 |
| Czosnek | 0,26 |
| Keczup | 0,26 |
| Orzech włoski | 0,28 |
| Pieczarki | 0,30-0,40 |
| Mózg wieprzowy | 0,3 |
| Wątróbka kurczaka | 0,3 |
| Płatki żytnie | 0,3 |
| Ryż preparowany | 0,33 |
| Płatki ziemniaczane | 0,33 |
| Nogi wieprzowe | 0,35 |
| Pszenica ziarno | 0,35 |
| Żyto ziarno | 0,35 |
| Figi suszone | 0,35 |
| Soczewica | 0,36-0,85 |
| Płatki pszenne | 0,36 |
| Serce wieprzowe | 0,37 |
| Chleb chrupki | 0,37 |
| Rodzynki suszone | 0,37 |
| Müsli | 0,40-0,55 |
| Ser „oscypek” | 0,4 |
| Nasiona lnu | 0,4 |
| Śliwki suszone | 0,42 |
| Mak | 0,42 |
| Orzech kokosowy | 0,44 |
| Fasola biała | 0,48 |
| Mąka z amarantusa | 0,5 |
| Groch | 0,5 |
| Płatki owsiane | 0,55 |
| Wiórki kokosowe | 0,55 |
| Pietruszka liście | 0,61 |
| Wątroba wołowa | 0,62 |
| Wątroba wieprzowa | 0,63 |
| Chałwa | 0,67-0,76 |
| Mąka kasztanowa | 0,7 |
| Mąka jaglana | 0,74 |
| Morele suszone | 0,77 |
| Orzechy pistacjowe | 0,81 |
| Orzechy arachidowe | 0,86 |
| Nerki wieprzowe | 0,89 |
| Otręby i zarodki pszenne | 0,91-0,95 |
| Migdały | 1 |
| Orzechy laskowe | 1,29 |
| Sezam | 1,3 |
| Soja nasiona suche | 1,5 |
| Mąka sojowa pełnotłusta | 1,53 |
| Pestki dyni | 1,57 |
| Słonecznik | 1,87 |
| Kakao 16% | 3,71 |
| Wątroba cielęca | 5,5 |
Kadm jest pierwiastkiem toksycznym dla naszego organizmu, według Międzynarodowej Agencji do Badań nad Rakiem (IARC) kadm i jego związki zostały określone jako bezwzględne ludzkie karcynogeny – grupa 1. Mimo wszystko obserwuje się wyjątki, w których konieczne jest utrzymanie tego pierwiastka na minimalnym poziomie. Niekorzystne działanie kadmu i jego związków może prowadzić do chorób nerek, sercowo-naczyniowych, nadciśnienia, anemii, uszkodzeń wątroby, zaburzeń układu immunologicznego, niedoborów żelaza, miedzi i cynku, a także rozwinięcia choroby nowotworowej. W przeprowadzonych badaniach własnych na polskiej populacji wykazano zależność pomiędzy stężeniem kadmu we krwi pełnej a ryzykiem zachorowania na nowotwory złośliwe u kobiet i mężczyzn.
Obniżenie
Efektywność modyfikacji stężenia kadmu we krwi jest słabo poznana. Z pewnością osoby palące papierosy powinny rzucić palenie – palenie papierosów istotnie podwyższa stężenie kadmu.
Modyfikacja diety, również może obniżyć stężenie kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone). Wchłanianie kadmu z pożywienia może być również zwiększone przy niedoborach innych pierwiastków np. cynku.
Zwiększenie
Do rozważenia wprowadzenie do diety produktów cechujących się wyższą zawartością kadmu. Do produktów zawierających wyższe stężenie tego pierwiastka należą owoce morza, podroby, zboża, nasiona oleiste, soja, kakao czy warzywa (głównie: szpinak, ziemniaki, grzyby suszone).
Zanieczyszczenie środowiska ołowiem (Pb) stanowi nieustający problem dla rozwijających się społeczeństw. Toksyczne działanie ołowiu dotyczy głównie jego wpływu na układ krwiotwórczy(Johnson, F.M. The Genetic Effects of Environmental Lead. Mutat Res 1998), obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy (Marchetti, C. Molecular Targets of Lead in Brain Neurotoxicity. Neurotox Res 2003) oraz przewód pokarmowy (Tomczyk, J.; Lewczuk, E.; Abdrzejak, R. Ostre Zatrucia Organicznymi Związkami Ołowiu.; Medycyna Pracy, 1999). Ze względu na wszechobecność ołowiu, praktycznie każdy człowiek narażony jest na kontakt z tym pierwiastkiem. Toksyczność ołowiu prowadzi między innymi do zmiany aktywności wielu enzymów oraz zaburzeń funkcji wolnych i strukturalnych białek w komórce (Cellular Mechanisms of Lead Neurotoxicity). Wiele badań sugeruje, że ważnym molekularnym mechanizmem toksyczności ołowiu jest jego udział w powstawaniu wolnych rodników tlenowych, które odgrywają dużą rolę w powstawaniu uszkodzeń wewnątrzkomórkowych oraz w patogenezie wielu schorzeń, w tym nowotworów złośliwych (Nersesyan, A.; Kundi, M.; Waldherr, M.; Setayesh, T.; Mišík, M.; Wultsch, G.; Filipic, M.; Mazzaron Barcelos, G.R.; Knasmueller, S. Results of Micronucleus Assays with Individuals Who Are Occupationally and Environmentally Exposed to Mercury, Lead and Cadmium. Mutat Res 2016). Według klasyfikacji karcynogenów IARC, ołów i jego związki należą do grupy 2a i 2b tj. potencjalnie karcinogennych (List of Classifications – IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans).
Obniżanie
W badaniach wykonanych w naszym Ośrodku wykazano, że stężenie ołowiu we krwi jest skutecznie obniżane za pomocą suplementacji DMSA (dawka: 10 mg/kg ). W protokole badania po 1 miesiącu suplementacji u wszystkich uczestników następowało odtrucie z ołowiu, jednak po kilku tygodniach stężenia ołowiu na nowo wzrastały. Dokładny opis protokołu znajduje się tutaj.
Poniżej zestawiono dane o zawartości ołowiu w produktach spożywczych bazując na następujących publikacjach naukowych:
- Liang G, Gong W, Li B, Zuo J, Pan L, Liu X. Analysis of Heavy Metals in Foodstuffs and an Assessment of the Health Risks to the General Public via Consumption in Beijing, China. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(6):909. Published 2019 Mar 13.
- Jitaru P, Ingenbleek L, Marchond N, et al. Occurrence of 30 trace elements in foods from a multi-centre Sub-Saharan Africa Total Diet Study: Focus on Al, As, Cd, Hg, and Pb. Environ Int. 2019;133(Pt B):105197.
- Rusin, M., Domagalska, J., Rogala, D. et al.Concentration of cadmium and lead in vegetables and fruits. Sci Rep 11, 11913 (2021).
- Scientific Report Of EFSA- Lead dietary exposure in the European population, 2012
Produkty o niskiej zawartości Pb
Do produktów o najniższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi brukselkę, mleko odzwierzęce, bataty, jajka, makarony czy mango.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Woda butelkowana | 0,01 |
| bataty | 0,02 |
| Mleko | 0,02 |
| Gin | 0,02 |
| Brukselka | 0,02 |
| Makarony | 0,03 |
| Mango | 0,03 |
| Jajka | 0,03 |
| Ryż | 0,04 |
| Mleko kokosowe | 0,05 |
| Żurawina | 0,05 |
| Margaryna | 0,06 |
| Melon | 0,06 |
| Kukurydza | 0,07 |
| Pomidory | 0,07 |
| Szparagi | 0,07 |
| Arbuz | 0,08 |
| Ryby morskie | 0,08 |
| Papryka | 0,08 |
| Kawa rozpuszczalna | 0,08 |
| Śliwki | 0,08 |
| Truskawki | 0,08 |
| Fasola | 0,09 |
| Czosnek | 0,1 |
UWAGA! Należy pamiętać, że stężenie ołowiu w produktach suszonych może być nawet 8 krotnie wyższe niż w świeżych.
Produkty o wysokiej zawartości Pb
Do produktów o najwyższej zawartości ołowiu zaliczamy między innymi ryby oraz owoce morza, kapustę czy marchewkę.
| Produkty spożywcze | Średnia zawartość ołowiu [mg] na 100 g produktu |
| Karaś | 1,74 |
| Kapusta | 1,6 |
| Wołowina | 1,56 |
| Krewetki | 1,54 |
| Marchewka | 1,26 |
| Ogórek | 1,2 |
| Karp | 1,12 |
| Wędzone ryby | 1,1 |
| Cebula | 0,95 |
| Ziemniaki | 0,84 |
| Baranina | 0,7 |
| Wieprzowina | 0,39 |
| Banany | 0,34 |
| Olej palmowy | 0,22 |
| Wino czerwone | 0,22 |
| Oliwa z oliwek | 0,21 |
| Kurczak | 0,2 |
| Orzeszki ziemne | 0,19 |
| Groszek | 0,18 |
| Sok winogronowy | 0,18 |
| Sok z czarnej porzeczki | 0,18 |
| Wino białe | 0,17 |
| Masło | 0,16 |
| Cytrusy | 0,14 |
| Sok pomidorowy* | 0,08 |
| Nektar brzoskwiniowy* | 0,05 |
*Pokarmy w postaci płynnej przyjmuje się w większych ilościach niż pokarmy stałe; są one również zazwyczaj lepiej przyswajalne dla organizmu, dlatego też zaliczamy je do produktów o wysokim stężeniu ołowiu.
Przykładowe jadłospisy
Poniżej znajdą Państwo przykładowe jadłospisy opracowane przez Prof dr hab. n. med Ewę Stachowską.Zalecenia dla osób posiadających wynik zawartości selenu
Obniżenie stężenia selenu W obniżaniu stężenia selenu najskuteczniejszym sposobem jest modyfikacja diety. W tym celu należy ograniczyć spożycie między innymi następujących produktów: orzechy ( głównie brazylijskie, nerkowe, włoskie), rośliny strączkowe (np. soczewica, groch, soja), ryby morskie i owoce morza. Dodatkowo należy wykluczyć suplementację selenem oraz preparatami, wyrobami medycznymi, które zawierają w składzie ten pierwiastek. Podwyższenie stężenia selenu Poniższe przykłady modyfikacji diety przeznaczone są jedynie dla osób posiadających wyniki zawartości selenu (Se) we krwi pełnej lub w surowicy. Służą one do samodzielnego podwyższenia zawartości selenu we krwi bądź w surowicy. W pierwszej kolumnie znajduje się informacja, o ile powinna wzrosnąć zawartość selenu we krwi/surowicy (zawsze celujemy w środek normy podanej na wyniku). Natomiast w kolumnie drugiej jest informacja o ile, powinniśmy zwiększyć podaż selenu z dietą, aby uzyskać odpowiedni wzrost we krwi. Przykładowo, pacjent ma stężenie selenu we krwi 90 µg/l a na wyniku podana jest informacja, że optymalnym poziomem dla niej/niego będzie zawartość selenu we krwi w przedziale 100-110 µg/l. Pacjent jest poniżej zalecanej normy, więc powinien podnieść zawartość selenu we krwi. Zawsze celujemy w środek normy, czyli w tym wypadku będzie to 105 µg/l. Pacjent powinien podnieść poziom selenu we krwi o 15 µg/l (105 µg/l -90 µg/l), w związku z czym należy zwiększyć ilość selenu w diecie o 45 µg/dzień. Przykładowe modyfikacje diety dla tego pacjenta, znajdują się w wierszu 3 poniższej tabeli. Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka. Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.| Wartość o jaką należy zwiększyć stężenie Se w organizmie [µg/l] (informacja zawarta na wyniku) | Ilość selenu obecna w codziennej diecie [µg]* (informacja zawarta na wyniku) | Przykład I | Przykład II |
|---|---|---|---|
| 5 | 10 | orzech brazylijski 1 szt; krówka mleczna 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 10 | 30 | orzech brazylijski 2 szt; soczewica 50g; żurawina 10g | krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 10; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 krople dziennie |
| 15 | 45 | orzech brazylijski 2 szt.; soczewica 50g; żurawina 10g | Zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 1 kropla co 2 dni |
| 20 | 60 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 6g | krówka mleczna 60g lub kasza gryczana 75g lub orzech nerkowca 35g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 25 | 75 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 50g; jajko 1 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 20g | orzech brazylijski 20g lub krówka mleczna 100g i kasza gryczana 100g lub orzech nerkowca 100g lub soczewica (czerwona, żółta, brązowa lub zielona) 50g i groch żółty łuskany 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 35 | 105 | orzech brazylijski 3 szt.; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g i krówka mleczna 20g lub orzech nerkowca 200g i kasza gryczana 100g lub orzech brazylijski 20g i soczewica (brązowa, – czerwona, zielona, żółta) 50g i krówka mleczna 60g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 40 | 120 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 35g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 45 | 135 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g | orzech brazylijski 40g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g;dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 50 | 150 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 23g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 45g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 55 | 165 | orzech brazylijski 4 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 50g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 60 | 180 | orzech brazylijski 5 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 55g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dzienniee |
| 65 | 195 | orzech brazylijski 6 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 60g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 70 | 210 | orzech brazylijski 7 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt.; świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 65g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
| 75 | 225 | orzech brazylijski 8 szt.; orzech włoski 45g; orzech nerkowca 23g; soczewica 100g; jajko 2 szt. – świeży sok z pomarańczy 250 ml; pieczarka suszona 18g; żurawina 50g; fasola biała 50g; krówka mleczna 40g | orzech brazylijski 70g; orzech nerkowca 30g; orzech włoski 32g; soczewica 50g; kasza gryczana 25g; krówka mleczna 50g; dodatkowo zalecamy suplementację preparatem SEL-BRCA1® w dawce 2 krople dziennie |
Uwaga! Należy pamiętać, że podane propozycje diet są jedynie opcją do rozważenia. Aby otrzymać spersonalizowane zalecenia dietetyczne obejmujące ograniczenia (np. nietolerancje, alergie) i preferencje pacjenta należy zgłosić się do dietetyka.
Po 3-6 miesiącach stosowania modyfikacji dietetycznych wskazane jest ponowne oznaczenie stężenia selenu w celu dokonania oceny skuteczności diety.Według przeglądu piśmiennictwa naukowego na dzień 20.03.2021 za najbardziej kompletny i pogłębiony uznajemy artykuł: Shiqian Hu and Margaret P. Rayman,µ Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis (Thyroid Vol. 27, Number 5, 2017; Mary Ann Liebert Inc. DOI: 10.1089/thy.2016.0635).
W większości prac stwierdza się zmniejszoną częstość chorób tarczycy u osób stosujących suplementację selenem w związku z podwyższeniem poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych, zwłaszcza anty TPO. Suplementacja w dawce około 200 µg selenu dziennie przez okres 6-12 miesięcy u większości osób skutkuje obniżeniem poziomu przeciwciał (P. Zagrodzki, J. Kowalczyk, Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto; Postępy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1129-1137, e-ISSN 1732-2693); (R. Krysiak, K.Kowalcze, B.Okopień, Hyperprolactinemia attenuates the inhibitory effect of vitamin D/selenomethionine combination therapy on thyroid women with Hashimoto’s thyroiditis: A pilot study. J CLin Pharm Ther. 2020;451334-1341)
Aktualne dane z piśmiennictwa wskazują na celowość rozważenia suplementacji selenem u osób z chorobą Hashimoto, chociaż większość autorów zgadza się z opinią, że brak wciąż aktualnych danych by uznać takie postępowanie za standard.
Ze względu na zebrane przez nas wieloletnie doświadczenie uważamy, że oczekiwania co do przyswajalności bardzo dobrze spełnia opracowany przez nas preparat Sel-BRCA1, dostępny na naszej stronie internetowej read-gene.com
W razie problemów w uzyskaniu zaleceń prosimy o kontakt: eksperci@sel-brca1.pl
Prosimy o zapoznanie się z naszym schematem postępowania w przypadku osób ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto – kliknij tutaj
Adres
Grzepnica, ul. Alabastrowa 8
72-003 Dobra (Szczecińska)
72-003 Dobra (Szczecińska)
Telefon
Tel: 91 433 42 56
Fax: 91 852 44 33
Fax: 91 852 44 33
office@read-gene.com
laboratory@read-gene.com
laboratory@read-gene.com
Read-Gene S.A. © 2021 | Regulamin Strony | Polityka prywatności | Projekt i realizacja: Market Link
Adres
Grzepnica, ul. Alabastrowa 8
72-003 Dobra (Szczecińska)
72-003 Dobra (Szczecińska)
Telefon
Tel: 91 433 42 56
Fax: 91 852 44 33
Fax: 91 852 44 33
office@read-gene.com
laboratory@read-gene.com
laboratory@read-gene.com
Read-Gene S.A. © 2021 | Regulamin Strony | Polityka prywatności | Projekt i realizacja: Market Link